Her fırsatta “Adalet mülkün temelidir” ve “devletin dini adalettir” diyoruz. Peş peşe “Yargı Paketleri” hazırlıyoruz. Her şey kâğıt üzerinde çok güzel gözüküyor. Ancak biliyoruz ki; en güzel kanunlar, prensipler ruhuna uygun tatbik edilmedikçe sadece süs eşyası gibidir.

Mecelle’ye göre “Hâkim; hakîm (bilgin), fehîm (zeki), müstakîm (doğru), emîn (güvenilir), mekîn (temkinli) ve metîn (dayanıklı) olmalıdır.” (1792. madde)1

HÂKİM VE SAVCILARIN ÖZELLİKLERİ

Birleşmiş Milletlerin kabul ettiği meslek kuralları esas alınarak Hâkimler Savcılar Kurulu’nca hazırlanmış olan “Türk Yargı Etiği Bildirgesi”nin  bazı başlıklarına birlikte göz atalım.

* Hâkimler ve savcılar insan onuruna saygılıdır, insan haklarını korur ve herkese eşit davranırlar.

* Bir arada yaşamanın; farklılıklara saygı duymayı, birbirine anlayışla yaklaşmayı ve herkese eşit davranmayı gerektirdiğini kabul ederler.

* Görevlerini yerine getirirken dil, din, mezhep, ırk, etnik köken, cinsiyet, siyasi düşünce, hemşehrilik, yaşama biçimi, dış görünüş, medeni hâl ve benzeri sebeplerle ayrımcılığı kesin bir biçimde reddederler. 

* Adalet hizmetinden faydalanmak isteyenler başta olmak üzere, meslektaşları, avukatlar, adalet personeli, tanık, bilirkişi gibi yargısal sürece dâhil olanlara ve topluma eşitlik ilkesinin uygulandığına dair güven verirler. Bu güveni zedeleyebilecek her türlü davranıştan kaçınırlar.

* Hâkimler ve savcılar, adliye personeli ile ilişkilerinde disiplin yetkilerini de gözeterek nezaket sınırları içerisinde hareket ederler.

TARAFSIZLIK VE BAĞIMSIZLIK

* Hâkimler ve savcılar bağımsızdırlar. Yargı bağımsızlığının, yargılama fonksiyonunun baskı ve tesirden uzak bir şekilde yerine getirilmesi için tanındığının bilinciyle hareket ederler.

* Kararlarını; kişilerin, kurumların ya da kamuoyunun tepkisini çekeceği endişesi duymaksızın ve onları memnun etme kaygısı taşımaksızın bağımsız olarak verirler.

* Yargıya güvenin sağlanması ve sürdürülebilmesi için bağımsız olmak kadar, bağımsız görünmenin de önemli olduğu bilincindedirler.

* Hâkimler ve savcılar tarafsızdırlar. Adil yargılamanın gereği olarak, herhangi bir tarafa iltimas göstermeden ve ayrımcılık yapmadan tarafsız bir şekilde hareket ederler. 

* Hâkimler ve savcılar dürüst ve tutarlıdırlar. Özü sözü bir kişilikleriyle, oldukları gibi görünür ve göründükleri gibi olurlar.

YARGIYA GÜVENİ TEMSİL

* Hâkimler ve savcılar yargıya olan güveni temsil ederler. Vakur duruşlarıyla adına karar verdikleri Türk Milleti başta olmak üzere, herkesin kendilerine güven duymasını sağlarlar. 

* Hâkimler ve savcılar görevleri nedeniyle vâkıf oldukları devlet sırları, ticarî sırlar ile kişilere ve kurumlara ait bilgilerin mahremiyetini korurlar.

* Hâkimler ve savcılar mesleğe yaraşır şekilde davranırlar. Olaylar karşısında uzlaştırıcı bir dil kullanırlar.

* Hâkimler ve savcılar bilgili ve tecrübelidir ve mesleklerinde dikkatli davranırlar.

* Görevlerini adaletin tecellisini geciktirmeyecek şekilde ve makul sürede yerine getirirler.

EMİR VE TELKİN

Son olarak Anayasa’nın hükmünü de hatırlayalım: 

“Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez, genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz” (138. madde)

Prensipleri özümseyip tatbikata geçirilebilmek önemli, değil mi? 

Aksi halde “Yapmadığınız ve yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz?” (Saff sûresi, 2) ikazına muhatap oluruz.

Dipnot:

1-  https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/221020251353 turk-yargi-etigi-bildirgesi-rehberipdf.pdf