Demokrat Parti, CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ile DEVA Partisi genel başkanlarının ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ önerileri ile ilgili toplantılar büyük bir uyum ve ahenk içinde devam ederken, Cumhur İttifakı, sık sık bu ittifakın dağılacağını söyleyerek bir “algı” oluşturma gayreti içinde.
14 Kasım’da yapılacak ikinci tur görüşmelerin ikincisinde artık çalışmaların “ete kemiğe” bürüneceği gözleniyor. Oluşturulan komisyonların raporlarına liderler son şeklini verecek.
Zaman zaman Millet İttifakı’nın adayının kendilerini ilgilendirmediğini söylese de Cumhur İttifakı cumhurbaşkanı adayını merak ediyor ama seçim takvimi belli olmadan Millet İttifakı adayı merak edilmeye devam edilecek. Temel Karamollaoğlu, “Cumhurbaşkanı hiçbir konunun görüşülmesini istemiyor. ‘Adayın kim?’ Sana ne!” derken 6’lı Masa’yı oluşturan partilerin liderlerini buna yakın cevaplar veriyorlar.
***
2023 seçiminin önemi
Önümüzdeki seçimi önemli kılan “tek adam sistemi” ile mi devam edilecek, yoksa Meclis’i güçlü kılacak güçlendirilmiş parlamenter sistemin mi getirileceği olacak.
Daha bir iki yıl öncesine kadar yeni sistemde kireçlenmelerin ve tıkanmaların olduğu iktidar tarafından kabul ediliyor. Sistemin rehabilite edilmesi gerektiğini vurgulayan Cumhur İttifakı, bugüne kadar konuyla ilgili bir adım atmadı. Yapıldığı söylenen çalışmalardan bir netice çıkmadı.
Geçen 4.5 yıllık sürede görüldü ki, yeni sistemde Meclis’in etkinliği azaldı. Denetim yetkisi büyük oranda yok edilirken, güvenoyu, gensoru, bütçeyi veto hakkı da ortadan kalktı.
Geçtiğimiz günlerde 131 milletvekilinin bu yıl içinde kürsüde hiç konuşmadığını haberleri çıkmıştı. İktidar partisinden konuşmayan 106 milletvekili dışında kalan muhalefet partilerinin milletvekillerinin Meclis İçtüzüğü gereği konuşamadığı anlaşıldı. Zaten konuşma süresi 1 ile 3 dakika arasına indirilen vekillerin önünde bir de böyle bir bariyer var.
İkinci bir sıkıntı ise, yeni sistemde bakanlar dışarıdan atandığı için Meclis’te vekillerin sözlü soru sormalarının önü tıkandı. Bütçe ve genel görüşmeler dışında sadece yazılı soru sorabiliyorlar. Bakanların soruları 15 gün içinde cevaplandırması gerekirken, maalesef o da olmuyor. Yeni sistemde “yürütmenin başı” olan Cumhurbaşkanına direkt soru dahi sorulamıyor. Vekiller ancak yardımcısına soru sorabiliyor; o da yazılı olmak şartıyla.
***
Olması gereken zamanında cevaplandırılması ama...
İzmir Milletvekili Atila Sertel, TBMM Başkanı Mustafa Şentop’a “yazılı soru önergeleri”nin büyük bölümünün neden cevaplandırılmadığını sormuş. Şentop, “Şüphesiz arzu edilen ve olması gereken, istisnasız şekilde soru önergelerinin tamamının Anayasa’da ve TBMM İçtüzüğü’nde ön görülen süre içerisinde cevaplandırılmasıdır. Ne var ki uygulamada bu konuda çeşitli sebeplerle aksaklıklar yaşanabildiği gözlemlenmektedir” diye cevap vermiş.
Şentop’un verdiği bilgiye göre, 27b yasama döneminde 73 bin 628 adet yazılı soru önergesi verilmiş 71 bin 514’ü işleme alınmış. İşleme alınan soru önergesinin “SADECE” yüzde 13,81’ine denk gelen 9 bin 882’si süresi içinde cevaplanmış. 35 bin 724 soru önergesine ise süresi geçtikten sonra cevap verilmiş. 25 bin 908 soru önergesi ise hiç cevaplandırılmamış. Cevaplandırılmayan soru önergelerinin oranı yüzde ise 36,2 olmuş.
***
Bir yaptırımı yok mu?
Özetle, vekillerin millet adına sorduğu sorular bakanlar tarafında ya zamanda ya da hiç cevaplandırılmıyor. Birçok soruya bir cümle ile cevaplanan önergelerde var. Sistemin en büyük eksiklerinden birisi de bu. Bunun bir yaptırımı yok mu?
Zaten Meclis’in kala kala birkaç denetim yetkisinden birisi olan yazılı önergelerinde durumda bu.
Bir diğeri de cumhurbaşkanının çıkardığı karar ve kararnamenin 600 milletvekilinin çıkardığı kanundan daha fazla olması…
Millî iradenin tecelligâhı olan Meclis güçlendirilmeli… Bunun yolu da Güçlendirilmiş Parlamenter sistemdir.