Önce Irak’ta başlayan halk ayaklanmaları, sonra Lübnan’da hükümetin istifasına kadar giden protestoların sebepleri işsizlik, yoksulluk, yoksunluk, yolsuzluk, gelir dağılımı adaletsizliği, siyasî temsilde yetersizlik, güvenlik vd. şeklinde sıralanıyor.

Kuveyt, protestoların yeni durağı oldu. Ülkede 6 Kasım 2019 Çarşamba akşamı Kuveyt Parlamentosu’nun çevresinde yolsuzlukları protesto amacıyla başlayan gösterilere binlerce kişi katıldı. Kuveyt için 6 üyeli Körfez İşbirliği Konseyi’nin hükümet karşıtı gösterilere şahit olan tek üyesi diyebiliriz. 

Protestolara sebep olarak, Kasım ayının ilk haftası hükümet yanlısı ve Parlamento Sözcüsü Marzouq Al-Ghanem’in “Kuveyt’teki yolsuzluğun büyük ölçüde abartıldığını, Kuveyt’in dünyada yolsuzluğun başşehri gibi gösterilmeye çalışılıyor” söylemi belirtiliyor. Siyasî Analist İbrahim Dashti, “işte bu kışkırtıcı açıklama Kuveytliler’i öfkelendirip, protestoları tetikledi” vb. tesbitlerde bulunması konuya dikkatleri çekiyor.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından yayınlanan 2018 Yılı Yolsuzluk Algılama Endeksi’nde, Kuveyt 78. sırada. Başka bir ifadeyle Kuveyt, petrol zengini Körfez ülkeleri arasındaki en kötü yolsuzluk performansına sahip. Endeks, Dashti’yi de doğular nitelikte.

Göstericiler hem yolsuzlukları, yetersiz kamu hizmetlerini hem de vatandaşlık verilmeyen yerli Bidoun halkının taleplerini dile getiriyorlar. Parlamento binası önündeki protestocular “Marzouq istifa” sloganlarını atıyorlar.

Eski Parlamenterlerden Saleh Al-Moulla da göstericilere “sosyal medyada sessiz oturma eylemi başlatın tavsiyesinde bulunarak, ‘That’s Enough’ –Artık Yeter- hastag’i” ile eylemlere destek veriyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün verilerine göre protestoculardan 2 kişi intihar eylemi gerçekleştirdi. Ancak bu intiharların Kuveyt basınında yer almadığını görmek şaşırtıcı olmadı.

Irak ve Lübnan gibi bölge ülkelerindeki mevcut durum göz önüne alındığında, Kuveyt’teki gösterilerin şiddeti arttığında, hükümetin alacağı tedbirlerde tartışmalar arasında. Gösterilere siyasî unsurlardan hiç kimsenin dâvet edilmemesi ve siyasî taraftarlık yapılmaması ise, hükümet cenahında protestoların etkisini değerlendirmeyi zorlaştırıyor.

İnsan hakları aktivisti ve hukukçu Muhammed Al-Houmaidi, Irak’taki protestolarda olduğu gibi, “Kuveyt’te binlerce kişinin katıldığı gösterilerin herhangi bir siyasî parti ile bağlantısı olmadığını” vurgulaması, toplumsal unsurların ortak paydada buluştuğunu gösteriyor. 

Halen devam eden gösteriler, petrol zengini Kuveyt’in siyasî hayatını gölgeleyen geçmiş krizleri hatırlatıyor. Kuveyt, 2011 yılında başlayan Arap Baharı’nda büyük çaplı ayaklanmalara sahne olmuştu. 

Baskılar, Başbakan Şeyh Nasser Muhammed Al-Ahmed Al-Sabah’ın istifasıyla sonuçlanmıştı. Kuveyt Emiri de Parlamentoyu feshetmiş ve erken seçim kararı almıştı. Ancak yapılan seçimlerin, bugünkü gösterilerin gündemi olan yolsuzluk ve gelir dağılımı konusundaki rahatsızlıklara çare üretemediği gerçeğini yansıtıyor.

Kuveyt, 1962 yılı kurucu Anayasaya sahip, ülkede izinli olmak şartıyla barışçıl gösteriler yapma hakkı mevcut. Ancak Anayasası olmasına rağmen, 50 sandalyeli Kuveyt Parlamentosu ve hükümetin üst düzey görevlileri büyük çoğunlukla Emir ailesinin üyelerinden oluşuyor. Bu durum ülkedeki yolsuzlukların önüne geçilmesindeki en büyük engel şeklinde değerlendiriliyor. Başbakan Şeyh Jaber Mübarek geçtiğimiz 14 Kasım 2019 Perşembe günü, kendisinin ve hükümetinin istifasını Emir’e sundu. Daha önceki istifaların çözüm üretmediği hatırlandığında, yeni istifalardan da beklenti içinde olmak doğru olmayacaktır. Emir’in yeni bir erken seçim kararı alarak zaman kazanması ihtimal dahilindedir.