"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Çin’e karşı Dörtlü Grup iradesinde çatlak

Muhammet ÖRTLEK
19 Eylül 2025, Cuma
Avustralya (A), İngiltere (Birleşik Krallık-UK) ve ABD (US) arasında AUKUS Güvenlik Paktı, 16 Eylül 2021’de kurulmuştu. AUKUS’un önemi “Güney Çin Denizi’nden Tayvan’a kadar uzanan anlaşmazlıklar yüzünden Pekin ile artan gerilimlerde ittifakları destekleme amacından” kaynaklanıyor.

Bununla birlikte ABD, Avustralya, Japonya ve Hindistan’ın yer aldığı “Dörtlü Grup,” AUKUS’un hemen ardından 24 Eylül 2021’de Beyaz Saray’da kuruldu. Aslında Dörtlü’nün kurulması fikri 2004’te Asya’daki tusunami felâketi sonrasında ortaya çıkmıştı

AUKUS’la birlikte Dörtlü Grup da Çin’e karşı konsolide. Dörtlü’yü “demokratik siper” şeklinde değerlendirenler de mevcut. Dörtlü, “Çin’in, Güney Çin Denizi’ndeki iddialarını gayr-ı meşru görüyor.” Çin ise, Dörtlü’yü “Asya NATO’su” biçiminde tanımlanıyor. Fakat Donald Trump, ikinci ABD başkanlığı döneminde “çok taraflılığa, çok taraflı kurumlara ve güvenlik ittifaklarına şüpheyle baksa da, güvenlik dışı Dörtlü Grup’a hâlen önem atfediliyor.” ABD, küresel oyuna katılımını “seçici sert güç” değerlendirmelerine dayandırıyor. Ama Dörtlü, sert güç oyuncusu değil.

Dörtlü’nün üyeleri ortak tatbikatlar yapmış olsa da, Grup hakkında askerî bir ittifak olmadığına dair yaklaşım söz konusudur. Hatta Dörtlü’nün üyelerinin bazen Dörtlü değil de, Grup içinden ülkelerle ikili veya üçlü düzeyde işbirlikleri biliniyor. Bu anlamda Grup’a gevşek yapılı bir ittifak nitelemesi yapılıyor.

Dörtlü’nün son toplantısı dışişleri bakanları seviyesinde, ABD’nin ev sahipliğinde 01 Temmuz 2025’te gerçekleştirildi. ABD, Çin’in ekonomik ve teknolojik yükselişini durdurmak için jeopolitik-jeoekonomik alanlarda Çin’le rekabeti sürüyor. Ancak bunun için “ABD’nin sivil-askerî sanayisini yeniden inşa etmeyi ve birçok küresel taahhüdünden geri çekilmeyi hedefleyerek ‘Önce Amerika’ stratejisini de izliyor. Bundan dolayı ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, 11 Ağustos’ta “Ukrayna’nın savaşını fonlamaktan bıktık”larını açıklamıştı.

Böylece Dörtlü hakkında bölgesel küçük çok taraflı ittifak tanımlaması doğru olmakla birlikte, ABD’nin “Önce Amerika” stratejisiyle örtüşmemektedir.

1 Temmuz’daki toplantıda Dörtlü’nün “yeniden yapılandırılması, ekonomik güvenlik temasını içerse de, elbette yapısal zorlukları mevcuttur. Trump’ın yeni ve yüksek gümrük tarifelerini 26 Ağustos 2025’te uygulamaya başlamasıyla, Rusya’nın en büyük petrol alıcılarından Hindistan’a baskısı, 31 Ağustos–01 Eylül 2025’teki ŞİÖ zirvesinde Yeni Delhi’yi Rusya ve Çin’e daha da yakınlaştırdı. Başka bir ifadeyle ABD’nin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı denge unsuru seçtiği Hindistan özelindeki politikasının sonlandığı ihtimaldir.

Bir de Trump’ın Nisan-Mayıs 2025’teki Hindistan-Pakistan çatışmasının sonlandırılmasında ABD’nin rolüne sıkça atıf yapması, bunu ticarî müzakerelerle ilişkilendirmesi, Washington-İslamabad’ın yeniden yakınlaşması, vb. gelişmeler Hindistan’ın da ABD’ye yönelik şüphelerini arttırdı. 

“ABD’nin Japonya’yla gergin geçen ticaret-savunma yük paylaşımı müzakereleri, Trump’ın hem karşılıklı tarifelerden kaçınma amaçlı ticaret anlaşmasının, hem de 2+2 olarak adlandırılan dışişleri ve savunma bakanlarının katılacağı toplantının ertelenmesine yol açtı. Yani Trump’ın tutarsız uygulamalarıyla, Dörtlü’nün ekonomik ilişkileri zedeleniyor ve Hint-Pasifik’te Çin’e karşı konsolidasyon gevşiyor.

Yine Dörtlü’nün üyeleri arasında “politika koordinasyonu” kritik öneme sahip. Fakat Dörtlü, temel hedefi Çin’i caydırmaya ve güvenilir bir alternatif sunmaya” odaklanmaktan uzaklaşıyor eleştirileriyle karşılaşıyor. Dörtlü’nün mevcut durumu, Çin’in lehine olsa gerektir.

Washington yönetimi ekonomik-askerî kaynaklarını yeniden yönlendirmeyi ve yeni argümanları hedefliyor. Bu hedeflerine de, Dörtlü’deki müttefikleriyle ulaşma niyetinde. Ancak Dörtlü’nün yapısal ilişkilerinin beklenilen düzeye henüz ulaşmadığı görülüyor. Ama Çin’in de aynı hedefleri ulaşmak için kaynaklara ve iradeye sahip olduğunu unutmamak lâzım.

Okunma Sayısı: 145
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
    (*)

    Namaz Vakitleri

    • İmsak

    • Güneş

    • Öğle

    • İkindi

    • Akşam

    • Yatsı