Ayette geçen “enzelnâ”, meallerde “indirdik” olarak geçerken, tefsirlerde ise ilk dönemlerde yaratılan bir şey, aletlerin insana verilmesi, insanın kullanımına hazır hâle getirmek anlamında yorumlanır. Sonraki dönemlerde indirdik manalarında kullanılır. Genel olarak inzal, mecazî manada ele alınıp, nimet olarak indirdi denilir.
İndirme açısından yapılan yorumlar
Demirin indirilmesi hakkında dört farklı indirmeden bahsedilir:
1. Yıldız çekirdeklerinde üretilir.
2. Yer küresinde tanzim edilir.
3. Düşen asteroidlerle demir oluşur1
4. Mineral ve toz hâlinde oluşur
Bu dört açı, beyan ilminin usûlleri noktasından hakikat, teşbih, mecaz, istiare ve kinaye kullanımları zaviyesinden değerlendirildiğinde şöyle özetlemek mümkün:
Enzelnâ lâfzını;
İndirdik şeklinde anlamak, hakikat anlamında anlamak demektir.
Nimet vermek diye anlamak, kinayî anlamak demektir.
25. Ayet
Hadid Suresi’nin 25. Ayeti’nin meali şöyledir: “Andolsun biz peygamberlerimizi açık delillerle gönderdik, beraberlerinde kitap ve adalet terazisini de indirdik ki insanlar hakkaniyete uygun davransınlar. Bir de demiri indirdik ki onda büyük bir güç ve insanlar için yararlar vardır. Böylece Allah, görmeden iman ederek kendisine ve peygamberlerine yardım edecekleri ortaya çıkaracaktır. Şüphesiz Allah güçlüdür, üstündür.”
25. Ayet’in kısa tefsiri
“25. ayette hem güç sembolü olan, hem de insanlara çeşitli faydalar sağlayan demirin de bir nimet olarak yaratıldığından söz edilmektedir. “İndirme” anlamına gelen kelime, Zümer Suresi 6. ayetinde olduğu gibi “yarattı, lütfetti, insana onu kullanabilme yeteneğini ilham etti” anlamındadır. (İbni Âşûr, XXVII, 416-417).
Ayetin üslûbundan, Allah’ın dinine ve peygamberlerine yardım eden, hak ve adaleti ayakta tutmak isteyenlerin bu gayelerini gerçekleştirebilmek için demirle sembolize edilen maddî güce ve siyasî otoriteye sahip olmaları gerektiği anlaşılmaktadır (Emin Işık, “Hadîd Sûresi”, DİA, XV, 14).
Kimyasal element olarak birçok bileşiği bulunan ve değişik endüstri kollarında önemli işleri olan demir, metaller arasında da kullanımı en yaygın ve en ucuz olanıdır. Bir bütün olarak yerküreyi meydana getiren elementler arasında yaklaşık üçte birlik oranla ilk sırayı tutan demirin, güneşte ve başka yıldızlarda da bolca bulunduğu tesbit edilmiştir.
Teknolojinin gelişmesinde demirin tuttuğu yeri, özellikle modern çağın insanı, günlük hayatının hemen her adımında yaşar ve hisseder. Hayatı kolaylaştıran pek çok ürün, demire dayalı olduğu gibi, gerek beşerî zaafların vahşete dönüşmesinden ibaret olan haksız saldırılarda gerekse varlığını koruma amacıyla bunlara karşı koymada gerek yıkmada gerekse yapmada demir, insanın asırlardan beri vazgeçemediği unsur olagelmiştir. Kısacası demir, kontrollü kullanımı insanlık için büyük yararlar, kontrolsüz kullanımı ise büyük tehlikeler taşıyan bir madde olduğu gibi bu özellikleri taşıyan başka nesneleri ve imkânları da güçlü bir biçimde temsil eden bir örnektir.
Başka elementlerle birleşmiş durumda pek çok mineralde de bulunan demir, insan vücudu bakımından özel bir önemi haizdir. İnsan vücudunda demir eksikliğinin yol açtığı kansızlık, en sık rastlanan kansızlık tipidir. Demirin özellikleri ve insan hayatındaki önemiyle ilgili bu ve benzeri bilgiler ışığında ayetin “Onda büyük bir güç ve insanlar için yararlar vardır” diye tercüme edilen kısmı daha iyi anlaşılabilmektedir.”2
Ayetin tefsirini kısaca vermek için yaptığımız araştırmalarda ayeti bilimle doğrulama gayretleriyle karşılaştık ki, bu ne kadar doğru idi?
Kur’ân ifadelerinin bilimle doğrulanması meselesi, zaman zaman bir problem olarak karşımıza çıkar. Dolayısıyla bu mevzuya da bir bölüm açmak icab etti.
Dipnotlar:
1- Hüseyin Çeşitçioğlu, "G. A. Wainwright tarafından Giza, Mısır'da bulunan ve MÖ 3500 yıllarına ait olduğu tahmin edilen bazı demir boncukların meteor taşlarından yapıldığı düşünülmektedir. Çünkü, yerkabuğunda bulunan demir yok denecek kadar veya çok çok az bir miktar nikel içermesine karşın, bu boncuklarda meteor kökenli olduklarını belgelercesine %7,5 oranında nikel içerik tespit edilmiştir." Vikipedi/ Demirin Oluşumu
2- https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Had%C3%AEd-suresi/5097/22-25-ayet-tefsiri