Saldırılarla bazı ülkeler, İsrail’le imzaladığı İbrahim/Normalleşme Anlaşmalarının tehlikeye girdiğini sorguluyor.

İsrail’in Doha’yı bombalaması, Tel-Aviv’in İbrahim/Normalleşme Anlaşmalarını ve daha genel anlamda “bölgesel normalleşme stratejisi”ni, “güç kullanarak güvenliği”ni sağlama maksadıyla gözden çıkarılabilir olduğunu ispatladı. Tel-Aviv, Doha’yı vurmadan önce bir süredir Katar’la anlaşma arayışındaydı. Yani İsrail, menfaati gereğince iyi ilişkiler kurduğu Katar’a bile saldırabileceğini gösterdi.

Bununla birlikte İsrail’in normalleşme girişimleri yeni değil. İsrail’in 1978’de Camp David Anlaşması’nı imzalayarak ilk normalleştiği ülke Mısır oldu. İkincisi, 1994’te anlaşmaya vardığı Ürdün. Ardından 13 Ağustos 2020’de Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve 16 Eylül 2020’de Bahreyn, İsrail’le İbrahim/Normalleşme Anlaşmaları imzaladılar. 

Sudan ise, Geçici Askerî Konsey Başkanı Abdülfettah El-Burhan ile İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu 4 Şubat 2020’de Uganda’da bir araya gelerek, Sudan hava sahasını İsrail’in ticarî uçuşlarına açmak için anlaşmışlardı. 

Suudi Arabistan henüz İsrail’le resmî anlaşma imzalamış değil. Ancak her iki ülkenin yakın ilişkileri “normalleşme” adımları şeklinde değerlendirilmişti. Netanyahu 22 Kasım 2020’de daha önce görülmemiş bir adım atarak, Suudi Arabistan’a direkt uçuşla gitmişti. Suudi Arabistan’ın kuzeyindeki Neom’da yapılan görüşmelere Netanyahu, Mossad Şefi Yossi Cohen, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Veliaht Prens Muhammed bin Salman katılmışlardı. Toplantıda İsrail-Suudi ikilisinin İran’a karşı politikaları ele alınırken, Riyad’ın İsrail’le ilişkilerde normalleşmenin ön şartı Filistin devleti tutumunda yumuşamaya gittiği basında yayınlanmıştı.

ABD Başkanı Donald Trump 10 Aralık 2020’de yayınladığı Twitter mesajlarında “Fas ile İsrail arasında geniş kapsamlı diplomatik anlaşma yapıldığını” duyurmuştu. Fas Dışişleri Bakanı Nasser Bourita da 12 Aralık 2020’de İsrail Kamu Yayın Kurumunun TV Kanalı KAN’a verdiği demeçte “Fas’ın İsrail’le bağları yeniden kurma kararının güçlü ABD-Fas bağlarından ve Fas’la Yahudî toplumu arasında uzun süredir devam eden olumlu ilişkilere dayanan egemen bir karar olduğunu, Fas kökenli İsraillilerin, Kral VI. Muhammed döneminde Fas’la iyi ilişkilerine şahitlik edebileceğini” belirtmişti.

Neticede Mısır, Ürdün, BAE, Bahreyn, Sudan, Suudi Arabistan ve Fas’ın bir şekilde İsrail’le normalleşmeye gittiklerini görülüyor. Doha’ya saldırılmasının ardından 15 Eylül 2025’te Katar’da İslâm İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Ligi’nin (AL) ortak düzenledikleri zirvede, katılımcı ülkeler “İsrail’in dokunulmazlığına son verilmesini talep ederek, İbrahim/Normalleşme Anlaşmalarının tehlikeye girdiğinin” sinyalini veriyorlar.

Diğer taraftan Katar’da İTT ve AL zirvesi yapılırken, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun İsrail’i ziyareti de ABD’nin, Doha’nın vurulmasında, nerede/kimin yanında durduğunun delilidir. Böylece Rubio hem İbrahim/Normalleşme Anlaşmalarının, hem de ABD-Körfez ilişkilerinde muhtemel bir anlaşmazlığa giden sürecin ortasından geçiyor. Zaten İsrail’in Doha’yı vurması, ABD-Körfez ilişkilerinin güvenilirliğini de zedeledi.

Körfez monarşileri Gazze’nin 7 Ekim 2023’te başlayan işgalinden beri, Doha saldırıları, İTT ve AL zirvesiyle ilk defa İsrail’i, eylemleriyle İbrahim Anlaşmalarını ve ABD’nin bölgede koordine ettiği normalleşme stratejisini baltaladığı hususunda uyarmaları önemli. Körfez ülkeleri, İsrail’in saldırıları karşısında yalnız olduklarını anladılar. “ABD artık Körfez’in güvenliğinin garantörü olmayabilir. Fakat Körfez’in aktörleri henüz kendilerini bağımsız olarak savunabilecek düzeyde de değiller.” ABD-Körfez ittifakının temeli derinden sarsılmış durumda.