Türkiye’de ilk kez 1923’te resmî olarak kutlanmıştır. 2008 Nisan’ında, “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kutlanması kabul edilmiştir.

1 Mayıs Resmi tatil ve Kutlama gösterileri, uzun süre olumsuz durumlara yol açılmaması düşüncesiyle -bilhassa Taksim merkezli- alan yasaklamalarına maruz kalmıştır. Düzen bozucu, kaos meydana getirici, asayişi engelleyici bir durum olmadıkça toplantı ve gösteri yürüyüşü hukuk alanında vazgeçilmez bir haktır.

Mevzuat ne diyor?

Anayasa’nın “Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı başlıklı 34. maddesine göre “Herkes önceden izin almadan silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.”

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü” başlıklı 11. maddesine göre: “Herkes barışçıl olarak toplanma ve dernek kurma hakkına sahiptir”.

2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 3. ve 10. maddeleri uyarınca kanunların suç saymadığı belirli amaçlarla toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlemek için sadece mülki idare amirine bildirimde bulunmak yeterlidir.

Bildirimin amacı, öncelikle katılımcıların güvenliğini sağlamaya yönelik önlemlerin alınması olduğu kadar, çevre ve trafik düzeninin korunmasını sağlamaya yöneliktir.

Söz konusu bildirim ve düzenlemelerin toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını ortadan kaldıracak, zorlaştıracak ya da izin almaya dönüştürecek şekilde uygulanamayacağı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararları uyarınca güvence altına alınmıştır (Oya Ataman/Türkiye, 05.12.2006).

***

Olağanüstü durumlar söz konusu olmadığı müddetçe idare, toplantı veya gösteriyi engelleme, iptal etme veya erteleme yoluna gitmeyecektir. Her halükarda asayişi temin, yol güzergahlarının düzenlenmesi, toplantının sükunetle takibi hususları idarenin yetki ve sorumlulukları çerçevesindedir. Nadiren olabilecek olağanüstü durum, bu yetkilerden birini kullanabilme hakkını aynı zamanda idareye vermektedir.

Ancak bahse konu olağanüstü durum ve vaziyet, ülkemizde olağan hal vaziyetine dönüşmüş, yasaklar olağanlaşmıştır. Bu iktidarın insan haklarına bakışı ile özdeşleşen bir durumdur.

İdare demokratik oldukça; hak ve özgürlükler de serbestçe kullanılabilmektedir. Baskıcı bir idare zamanında ise yasakçı bir anlayış hakim olmaktadır.

İdarenin tutumu ile, ‘istibdat ve hürriyet ikileminde’ ülke kaldıraçvari bir denklemde hayatiyetini sürdürmektedir.

***

1 Mayıs İşçi Bayramının simgeleşen Taksim meydanında kutlanılması mevzusu ise; ha orada, ha burada, ha şurada yapılmasının hiçbir mahzur ve özrü söz konusu değildir. Devlet alacağı her türlü tedbirle olması muhtemel olumsuz vaziyetleri önleyebilecek güç ve kudrete sahiptir, sahip olmalıdır.

Hürriyetçi, insan haklarına saygılı, demokratik bir ortamda, iktidarın, muhalefetin, sendikaların, STK’ların ortak bir zeminde buluşarak; Taksim’de, Sultan Ahmet meydanında, Saraçhane’de, Beyazıt meydanında veya herhangi bir alanda kutlama yapmasında hiçbir mahzur yoktur.

Yeter ki; zihin, zihniyet, anlayışlar bu değerlere inanmış olsun.