Bunun kısaca sebeplerini de izah etmeye çalışmış ve bazı örnekler vermiştik. Bu hafta da birkaç çarpıcı tarif örneği vererek devam edelim inşallah.

Abes: İstikrâ-i tamme (olaylardan ortak vasıflarla tam bir netice çıkarmak.) münakız (zıt, karşıt) olduğu gibi, Sâni-i Hakîmin hikmetine dahi muârız ve Nebiyy-i Sadıkın hükmüne de muhaliftir. (Muhakemat, dokuzuncu mukaddime) 

İslâmiyetin bir tarifi: âb-ı hayat olan İslâmiyet (Muhak. 3. Mukad, sh.26, yeni: 36,  yeni: 32/3)

Ülfetin tarifi: cehl-i mürekkebin hemşiresi ve nazar-ı sathînin annesi olan ülfet,. (Muhakemat. 12 Mukad, Sh.53, Yeni: 74, Yeni: 58)

Ye’sin Tarifi: Ye’s: Her kemali mahveden. Her arzuyu öldüren (Muhakemat, 8. Mukaddeme.sh: 57)

Ve “küçüklüğüyle beraber semâvata karşı gelebilir.”olan; “küre-i arz veya dünyanın” tarifleri;

1. Âlem-i Ervah ve ruhâniyyat için bir bayram, bir şehrâyin. (Sözler, 17. Söz) 

2. Âsumânâ nisbeten maddeten küçüklüğüyle beraber mânen ve san’aten bütün kâinatın kalbi. (15. Söz,)

3. Bir baş (25.söz sh337,yeni 1.şule,2.nokta)

4. Bir çekirdek, meydan-ı haşir, içindekilerle beraber bir ağaç, bir sümbül ve bir mahzen. (10. Mektup) 

5. Bir dakika yolunu şaşırmadan hadsiz fezada gezen bir seyyah. (Şualar , Elhüccettüzzehra, Sh:550)

6. Bir divanhaneyi rahman. (Uhuvvet Risalesi 2. Mebhas)

7. Bir hane. (25.söz 2.Şua,2.Lem’a sh 356)

8. Birbiri arkasında daim gelen geçen âyineler mecmuası. (Sözler, 17. Söz)

9. Büyük bir insan (29.Söz,2.maksat,4.esas sh;439,yeni:)

10. Çabuk tebeddül eder bir misafirhane. (16. Mektup Zeyl, sh:75, Yeni: )

11. Eczahane-i kübra. (13.Sözün Zeyli sh Meyvenin 6.meselesinde )

12. Hiçbir şeyi, irade, ihtiyar ve kasd-ı İlahî hâricinde olmayan. (S, 14. Sözü Zeyli)

13. Emirber bir nefer.

14. Fezada uçan meczup, misafir ve müteharrik bir sapan taşı. (Muhakemat, sh.22)

15. Fidanlık. (Ahiretin fidanlık bir bahçesi.)

16. Gayb âlemine akacak bir çeşme. (15.söz haşiye, sh:)

17. Gayb âlemine mahsulât döken bir alem. (Üçüncü Basamak 15.söz haşiye)

18. Gayet güzel ve muhteşem memleket-i Rabbaniye. (Şualar, Elhüccettüzzehra, Sh:551)

19. Gelen geçenlerin alışverişi için yol üstünde kurulmuş bir Pazar.

20. Gelip geçen kafileleri şenlendiren, her gün dolar boşalır misafirhâne. (Muhakemat Sh:179, Yeni:246)

21. Hadsiz mu’cizât-ı kudrete mazhar bir memleket. (15. Söz, Üçüncü Basamak)

22. Hadsiz zîşuurun beşiği, anası, mercii ve hamisi. (Söler, 14. Sözün Zeyli)

23. Halıkını isimlerini cilvesiyle tanıttıran bir tanıtıcı. (Şualar, Elhüccettüzzehra, Sh:551)

24. Hayattar bir zemin. (33.söz 24. Pencerede sh yeni 1104)

25. Her bahar bir yaldızlı mektubu.

26. Her milletin istediği erzakı, silâhı, elbisesi, tâlimatı, terhisatı ayrı olan bir ordunun mu’cizekâr bir kumandanı, (Sözler, 13. sÖZÜN 2. Makamı)

27. Her nevi taamlarına ambarı. (9.şua)

28. Her sene elli milyondan ziyade münakkaş, muntâzam gömlekleri giyen ve değiştiren, (Sözler,14.Söz, 160)

29. Herbir yaz bir manzum kasidesi.

30. Hikmetin medarı. (15.söz haşiye, sh: Yeni: )

31. Hilkat denilen şeriat-ı fıtriyyenin meczup bir misafiri. (Muhakemat,  5. Mesele, yeni: 134)

32. Huruf, kelimâtı nefsine değil, başkasına delâlet eden bir kitab-ı Samedânî. (Sözler, 17. Söz)

33. İaşe anbarı. (Sözler, 13. Sözün 2. Makamı)

34. Îcâdın bir mahşeri. (15.söz haşiye)

35. İnsanın beşiği ve meskeni. (15. Söz, Üçüncü Basamak)

36. Kadîr-i Zülcelâl’in musahhar bir memuru, bir gemisi ve tayyaresi. (14.Sözün Zeyli 6. Sual)

37. Kâinat denizinde çok hikmet ve menfaatler için güneş etrafında gezdirilen. (Şualar, Elhüccettüzzehra, SH:551)

38. Kâinata nazaran bir zerre. ()

39. Kâinatın merkezi. (15. Söz, Üçüncü Basamak)

40. Kasd, irade, meşiet ve hikmet cilvesine mazhariyeti olan, (Sözler, 14. Sözün Zeyli) 

41. Kışta erzakı tükenen bîçare zîhayatlara getiren Rahmanî iaşe anbarı (Sözler, 13. Sözün 2. Makamı) 

42. Kitabı kâinat.

43. Kudretin mazharı. (Küre-i arz, Cenâb-ı Hakkın kudretine mazhar. (15. Söz, Üçüncü Basamak))

44. Kur’ân hükmünde. (Şualar, Şua.10.kelimede, sh.)

45. Mahlûkat ve misafirlerini keyiflendirmek için gezen bir gemi. (Şualar, Elhüccettüzzehra, SH:551)

46. Mahsulünü alınıp, muhafaza edilip, müzahrafatı atılıp, ehemmiyet verilmeyecek bir mezraa. (Sözler, 17.Söz, Sh: 187)

47. Mâlikini, sahibini ve memurunu bildirir bir seyyah. (Sözler, 13. Sözün 2. Makamı) 

48. Meyveleri âhiret pazarına gönderilen bir şecere-i hayret-nümâ. (Sözler, 10. Söz, 6. Hakikat) 

49. Muvakkat bir seyrangâh. (Sözler, 17. Söz)

50. Sâni-i Hakîm’in dest-i kudretle döndürüp, çevirip attığı, top veya sapan taşı. (Muhakamat sh:57)

51. Seyyar bir ticaretgâh. (Sözler, 17. Söz, 187) 

52. Şeksiz, fevkalâde bir iaşe ve erzak dükkânı. (Sözler, 13. Sözün 2. Makamı) 

53. Şemse iktida eden yıldızların safında durup şüzûz etmeyen. (Muhakemat, 5. Mesele) 

54. Üstünde binler envâ’ın birtek nev’i olan, (Sözler, 14. Sözün Zeyli)

55. Üstündeki varlıklara lâkayd kalmayan, başıboş bırakmayan, (Sözler, 14. Sözün Zeyli) 

56. Yüzbinler başlı, her başında yüzbinler mükemmel fabrika bulunan bir seyyar makine-i Rabbâniye. (Sözler, 13. Sözün 2. Makamı)  

Gelecek hafta da kaldığımız yerden devam edelim inşaallah.