Bu darbeyi vuranlar ve vuranlara yardım edenler ahirette şiddetli mes’ul olurlar. Belki de Üstad’ın “Evet, yol iki görünüyor. Cadde-i kübra-yı Kur’âniye olan şu mesleğimizden şimdi ayrılanlar, bize düşman olan dinsizlik kuvvetine bilmeyerek yardım etmek ihtimali var.” îkazı bu noktaya da bakıyor olmalıdır! (Abdülbaki Çimiç)

 * (...)Bediüzzaman—1918-1921 arasında üç yıla yakın süreyle Osmanlı Devleti’nin 12 üyeli yüksek fetva ve içtihat hey’eti olan “Dârü’l-Hikmeti’l-İslâmiye”nin üyesi olmasından da anlaşılacağı üzere—kuvvetli bir fıkıh âlimi olmakla birlikte, ümmetin fıkh-ı ekbere [dinî bilgilerin en mühim olanına] duyduğu ihtiyacı görmüş bir dâvâ adamı olmasının da bir sonucu olarak, eserlerinde“fıkhî mes’eleleri, kavramları ve hükümleri” bir ana konu olarak değil, îman ve ahlâk derslerine destek maksadıyla zikretmiştir. (Ahmet Battal)

 * (...)“Medeniyet” adı altında bireylere sunulan özgürlük, insanı diğer her şeyden a’zat ederken nefsinin boyunduruğu altına sokmaktadır. Oysa Bediüzzaman’ın daha çok “hürriyet” olarak dile getirdiği şey, insanı bir kul olarak kabul etmekle birlikte Cenab-ı Hakk’ın dışındaki her şeyin boyunduruğundan kurtarmayı vaat etmektedir. (Emine Bakırlıoğlu)

* Tek adama dayalı siyasî sistemler tecrübe edilmiş ve başarılı olmadıkları görülmüştür. Katılımcı demokrasiler günümüzde popülârite kazanmış, meşverete dayalı oldukları için daha istikrarlı bir yönetim sergilemişlerdir. Zira “tek adam”lı sistemlerde yöneticiyi elde eden, aynı zamanda ülke yönetimini de ele geçirmiş olacaktır! (Aynı şey diğer STK ve cemaatlar için de geçerlidir...) (H. İbrahim Şengün)

 * Bir anne ve babadan doğan her kişi “insan onuru”na sahip olur. Yani insan onuru doğumla kazanılır. Doğumla birlikte kazanılan onurun eşitlikçi ve hiyerarşik olmayan yatay bir değer ifade etmesi, bütün insanlığın eşitliğini ve eşit değerlere sahip olduğunu ifade etmektedir. İnsan türünün diğer özellikleri, bu özelliklerin niteliği, azlığı ve fazlalığının insan onurunun üzerinde herhangi bir etkisi yoktur; yani insanın dini, dili, ten rengi, ideolojisi, sosyal statüsünün insan onuru üzerindeki tek etkisi “etkisizlik”tir. (Ömer Ergün)

* Türkiye’de birçok İslâmî hizmet metodu olduğu hâlde bu grupların [dinî cemaat ve tarikatların] genel itibarıyla silâh kullanmayı devre dışı bırakmalarının temennâsı Bediüzzaman’a yapılmalıdır! Türkiye siyasal İslâm’ının [dini siyaset-i İslâmiyeye âlet etmeye çalışan bir kısım dindar ehl-i siyaset (Hutbe-i Şamiye, Birinci Kelime birinci haşiye)] diğer ülkelerin siyasal İslâm’ından daha demokratik bir söylemle hareket etmesi[ne] ve silâhlı şiddet kullanmamasına, Bediüzzaman tarafından formüle edilen “müspet hareket” yaklaşımının Türkiye siyaseti üzerindeki olumlu bir etkisi olarak bakılabilir. (Ramazan Levent)

* Bediüzzaman’a göre (...)fikr-i milliyet iki kısımdır. / Bir kısmı menfîdir, şeametlidir, zararlıdır; başkasını yutmakla beslenir, diğerlerine adavetle devam eder, müteyakkız davranır. / Müsbet milliyet ise hayat-ı içtimaiyenin ihtiyac-ı dâhilisinden ileri geliyor. Teavüne, tesanüde sebeptir; menfaatli bir kuvvet te’min eder, uhuvvet-i İslâmiyeyi daha ziyade te’yit edecek bir vasıta olur. (Şüheda Betül Karakuş)

 * (...)İslâm kardeşliği “diğer din mensuplarına düşmanca davranışlarda bulunabileceği” anlamına gelmez! Yani diğer din mensuplarıyla da iyi ilişkiler geliştirilmesi esastır. Ancak görebildiğim kadarıyla, Müslüman toplumların karşı karşıya kaldıkları sorunlar (...) farklı dinlere mensubiyetten değil, daha çok farklı etnik kökenlerden veya aynı dine mensup olsa bile farklı mezhep veya fırkalara aidiyetten kaynaklanmaktadır. (Tahir Muratoğlu)

***

Not: Yukarıdaki tesbitler, “Köprü” dergisinin “kardeşlik hukuku” konulu Yaz 2019 tarihli sayısından derlenmiştir.