Dünyamızın ozon tabakasını tahrip edecek kadar yoğunlukta kullanılan spreyler, su kaynaklarını kurutacak ve hayvanların nesillerini yok edecek derecede kullanılan plastik malzemeler…

Batı dünyasında her mevsim değişen modelleriyle moda endüstrisini ayakta tutmak için köle gibi çalışan Uzak Doğunun çocuk işçileri, zengin hanımlar daha çok takabilsinler diye Afrika’da “pırlanta” ararken parmakları kopan gençler…

Evet moda salgını, tüketim çılgınlığı arttıkça çöp yığınlarıyla birlikte mutsuz insanların sayısı da artıyor. Bu durumu fark edenler de dünyanın dengesini korumaya yönelik farklı sivil toplum hareketleriyle örgütleniyorlar. Bunların ortak sloganı “Zero waste” yani “sıfır atık” Sadece zarûrî ihtiyaçlarını karşılıyor. İlâç, kimyasal ihtiva etmeyen ürünler kullanıyorlar. Nadir de olsa aldıkları ambalajlı ürünlerin kutularını geri dönüşüm için ayırıyorlar. “Tüketmeden, tükenmeden yaşa!” sloganıyla hayatlarını programlıyor, kendi sebze meyvelerini üretip,  fazla para harcamadan da yaşanabileceğini gösteriyorlar.

Tüketim kültürü ve aile

Hayatın hemen her alanında yer alan tüketim kültürünün vazgeçilmezi olan reklâmlar, insanlara daha fazla kazanma ve harcama kültürü aşılıyor, şırınga ediyor. Beri yanda, yapılan bilimsel çalışmalar tüketim kültürünün mutsuz insanların sayısını arttırdığını ortaya çıkarıyor.  

Bu araştırmacılardan biri Psikoloji Profesörü Tim Kasser. Dilimize “Para var, huzur yok” adıyla çevrilen kitabında maddiyatçı değerlerin başta aile kurumu olmak üzere toplumun ve dünyanın geleceğini tahrip ettiğini belirtiyor. Çözüm için tavsiyesi ise kişisel değişim. 

Kısaca “sade yaşa!” diyebileceğimiz tavsiyesi şöyle: “Kendinizi keyifsiz ve moralsiz hissettiğiniz her seferinde aklınızdan maddiyatçı faaliyetlerle meşgul olmak geçiyorsa, daha önce bunların hayat kalitenizi arttırıp arttırmadığını düşünün ve bunun kalıcı bir düzelme olup olmadığına kafa yorun. Parayı, görünümü ve şöhreti gerçekten ne için istediğinizi kendinize sorun ve daha anlamlı hedefler edinin. Eşinizle maddiyattan çok birbirinize odaklanmanızı sağlayacak bir ilişki biçimi belirleyin. Televizyonu dolaba kapatın, boyalı basınla ve dedikodu dergileriyle irtibatınızı kesin. Alış veriş merkezlerinde dolaşmaya veya internet üzerinden alış verişe son verin. Çocuklarınızın alışkanlıklarını değiştirin. Onların hangi dergileri okuduğunu kontrol edin. Aynı bakış açısına sahip başka ebeveynlerle birlikte hareket edin. Okullarda olup bitenlere duyarlı olun.”

Sade hayat imandandır!

Görülen o ki, dinimizde var olan prensipler bilimin tavsiyeleri ile de destekleniyor. Evet, dinimiz Bediüzzaman Hazretleri’nin Risale-i Nur’da ifade ettiği gibi “insaniyet-i kübra” olan değerlerle dolu. İsraftan uzak iktisatlı, yardımlaşma, güven ve dayanışmanın esas olduğu, tebessümün bile “sadâka” olarak kabul edildiği bu hayat tarzı aynı zamanda “gönüllü sadeliğin” de güzelliğini ihtiva etmekte.

Kütüb-ü Sitte’de yer alan okuduğum bir hadis-i şerif, gösteriş, riya, hırs, açgözlülüğün esas olduğu bir hayattansa iktisat, tevazu, yardımlaşma, güven, dayanışma, samimiyetle süslenmiş, her şeyin Allah rızası için yapıldığı ihlâslı bir hayatı imanın işareti olarak tanımlıyor: “Bir gün ashab Peygamberimizin (asm) yanında dünyadan bahsettiler. Bunun üzerine Resulullah (asm) buyurdu: ‘Siz işitmiyor musunuz, siz işitmiyor musunuz? Sade yaşamak imandandır; sade yaşamak imandandır.” (Ebû Davud, Tereccül, 1/4161)

(Bizim Aile Dergisi, Ekim 2016)