Herşeyi, kün emrinde bulunan “kâf-nun” fabrikasından çabuk, kolay ve çoklukla yaratır. Kur’ân’ın ifadesiyle, “Hâlık emreder, meydana gelir.”  Meselâ, “Bütün insanların yaratılması veya diriltilmesi, kudret-i İlâhiyeye nisbeten, birtek insanın halkı ve haşri gibi kolaydır.” 

“Kün emri”yle işlerin ânında, rahat, kolay ve çoklukla yaratılmasını nuraniyet, şeffafiyet, intizam, imtisal, müvazene sırları pencerelerinden bakarak aklımıza yaklaştırabiliriz:

- Güneş, şeffafiyet sırrıyla bir zerreye kolaylıkla yansıdığı gibi, aynı şekilde kolaylıkla sayısız şeffâfâta da yansır. 

- İntizam sırrıyla, bir çocuk parmağıyla gemi sûretindeki oyuncağını çevirdiği gibi, kocaman bir diritnotu, büyük savaş gemisini de çevirir. 

- İmtisâl sırrıyla, bir kumandan, birtek neferi bir arş emriyle tahrik ettiği gibi, bir koca orduyu da aynı kelime ile tahrik eder. Bir çavuş aynı, “Rahat, hazırol, marş marş!” gibi aynı emirle 10 kişiyi; yüzbaşı 100 kişiyi, binbaşı 1000 kişiyi, ordu komutanı yüz binlerce kişiyi harekete geçirebilir. Elbette sonsuz kudrette olan, “Kün!” emriyle, bütün molekülleri, yaprakları, damlaları, unsurları, yıldızları ve kâinatı yaratır, harekete geçirir.

- Muvâzene (denge) sırrıyla, büyük ve çok hassas bir terazi, iki ceviz terazinin iki gözüne konulsa hisseder. Ve iki güneşi de birer kefesine konsa; iki kefesinde bulunan iki cevizi birini semâvâta, birini yere indiren aynı kuvvetle, iki güneş bulunsa, birini arşa, diğerini ferşe kaldırır, indirir. 

Elbette gücü sınırlı olan varlıklarda basit bir ışık, güç, emir ile bu kadar büyük işler yapılabiliyor; sonsuz kudret Sahibi Yaratıcıya, bir zerreye verdiği aynı emirle bütün kâinatın zerrelerini harekete geçirmek ve yaratmak, bir çiçek ile bir bahçeyi, Cenneti yaratmak arasında hiçbir fark yoktur. 1

Zaman ve mekânı yaratan Allah’tır. Saniyenin katrilyonda birinden daha kısa zamanda yaratır! Bizim zihnimizin almakta zorlandığı husus, yaratılanlar ile Yaratıcı’nın sıfatlarını karıştırmak veya ona benzetmektir. Oysa isim ve tarif dışında hiçbir benzerlik yoktur.

Meselâ, insan bir saniyede ancak bir adım atabilir. Yüz kilometre hız yapan bir otomobil, yirmi adımlık bir yer gidebilir. Ses, saniyede 340 metre yol alır. Işık ise, saniyede 300 bin kilometre yol alır. Daha başka enerji boyutları, bir saniyede, 600, 1200, 2400 vs. kilometre yol alır. 

İşte, yaratılmışlar böyle olursa, elbette ışığı, hızı, yani, zamanı ve mekânı yaratan sonsuz kudret sahibi elbette bir şeye “Kün”, diye emreder, o da “feyekün” (olur!) 

Dipnot:

1- Bediüzzaman, Sözler, s. 86.