Bir okuyucumuz, “Geçenlerde bir arkadaş grubuyla yaptığımız tartışmada, ‘Kur’an’da pekçok ayet birçok surede tekrar edilir. Aynı ayetleri tekrar etmenin ne anlamı var?’ dedi.
Evvela şunu söyleyelim: Biz; meali, “Peygambere düşen ancak tebliğ ekmektir”1 ve “Rabbinin yoluna, hikmetle, güzel öğütle çağır ve onlarla olan mücadeleyi en güzel neyse onunla yap”2 şeklinde olan ayet-i kerimelerin emrince ikna ile değil, hakikati akli, mantıkı, ilmi delillerle ispat edip tebliğ etmekle mükellefiz.
Şu gerçekleri de biliyoruz ki: Hayat için nefesin tekrarı lazımdır. Yemek tekrardır. Su içmek tekrardır. Öğrenmenin psikolojisi, en kesin yolu tekrardır. Ezberlemenin, hafızaya nakşetmenin en iyi yolu tekrardır.
Vücudumuzdaki atomlar, moleküller, hücreler tekrar tekrar yenilenir. Yağmur tekrardır. Güneşin doğuşu tekrardır. Bahar, yaz, kış tekrardır. Namaz tekrardır. Dua tekrardır.
Kur’an’da tekrarın hikmetlerine gelince: “Cismânî ihtiyaç gibi, mânevî hâcât (ihtiyaçlar) dahi muhteliftir. Bâzısına insan her nefes muhtaç olur: cisme hava, ruha Hû gibi. Bâzısına her saat: Bismillâh gibi ve hâkezâ. Demek, tekrar-ı âyet, tekerrür-ü ihtiyaçtan (ihtiyacın tekrar ortaya çıkmasından) ileri gelmiş ve o ihtiyaca işaret ederek, uyandırıp teşvik etmek, hem iştiyâkı (güçlü istek ve özlemi) ve iştihâyı tahrik etmek için tekrar eder.”3 Hem Kur’ân, müessistir (tesis edici, kurucudur), bir Din-i Mübînin (hak ve hakikati açıklyan İslâmiyetin) esâsıdır (temelidir, özünü oluşturan ana öğesidir) ve şu âlem-i İslâmiyetin temelleridir ve hayat-ı içtimâiye-i beşeriyeyi (insanlığın sosyal hayatını) değiştirip, muhtelif tabakàta (çeşitli sınıfların), mükerrer (tekrarlanan) suâllerine cevaptır. Müessise (kurulum, kuruluşu), tesbit etmek için tekrar lâzımdır, te’kid için terdad (sağlamlaştıran tekrar) lâzımdır, teyid (doğrulamak) için takrîr, tahkik, (yerleştirmek, incelemek), tekrîr (yinelemek, güçlendirmek gayesiyle sık sık tekrarlamak) lâzımdır.
Hem öyle mesâil-i azîme (büyük meselelerden) ve hakàik-ı dakîkadan (ince gerçeklerden) bahsediyor ki, umumun kalblerinde yerleştirmek için çok defa muhtelif sûretlerde tekrar lâzımdır.”4
Dipnotlar:
1-Maide Suresi, 99.;
2-Nahl Suresi, 125.;
3-Sözler, Enst./inter., s. 220.
4-Sözler, Enst./inter., s. 221.