Kelâm-ı kibar, büyük söz, büyüklerin büyük sözü, güzel, veciz söz demektir.
Risâle-i Nûr‘da şöyle bir kelâm-ı kibar vardır: “Haksızlığa karşı sükût etmek hakka karşı bir hürmetsizlik olduğundan”1 her daim hakka hürmet edip haksızlığa itiraz etmek zorundayız. Hattâ, “İnsan medeni-i bittab olduğundan ebnâ-yı cinsinin hukukunu muhafazaya ve hakkını onlar içinde aramaya mükellef”tir.”2 Medeni-i bittab”ın anlamı şudur:
Doğuştan, yaradılıştan huyları medeni olan, yani, tab’an tabiatı, iyi huylu, kibar, faziletli kimse demektir. En iyi huy ve en güzel fazilet, adalettir, hak aramaktır. Özellikle başkalarının hakkını aramak, Adl-i Mutlak olan Cenab-ı Hakkın fermanıdır ve şu meâldeki âyete göre hepimize farzdır: “Kendi aleyhinizde, anne-babanızın, akrabalarınızın aleyhinde de olsa dosdoğru şahitlik edin.”3
Ebnâ-yı cins: “Aynı cinsten olan insanlar, demektir. Anadolu içinde bulunan ebnâ-yı cins erenleri, adalet, yardım mesleğini iltizam ederlerdi. Bunlar, ibâdet ve tâat ve ebnâ-yı cinsine imdat ve iânet ile, yani, devamlı yardım etmekle meşgul olurlardı…
İstibdat, baskı, zulüm ve haksızlıkların Avrupayı kasıp kavurduğu dönemde büyük bir hak arama öncüsü olan Alman İlâhiyatçı Martin Niemöller, susmanın bedelini şöyle özetler:
“Naziler komünistler için geldiğinde sesimi çıkarmadım;
“Sosyal demokratları içeri tıktıklarında sesimi çıkarmadım;
“Sonra sendikacılar için geldiler, bir şey söylemedim;
“Sonra Yahudiler için geldiler, sesimi çıkarmadım;
“Benim için geldiklerinde, sesini çıkaracak kimse kalmamıştı!”4
Sürgünü, hapsi, işkenceyi, hatta ölümü göze alan Bediüzzaman, büyük bir hak ve hürriyet arama mücahidi ve kahramanıdır. Risale-i Nur’da, hak ve hürriyetleri fiilen, nazik ve nazenince, ancak, fedakar ve hamiyetle aramanın prensipleriyle doludur.
Aslında haksızlığa karşı susmak, haksızı ve zâlimi mânen alkışlamak, destek olmak, kuvvet vermek, teşvik etmek demektir! Hadis değil, kelâm-ı kibar olan şu söze masadak ve hedef olmaktan sakınalım: “Haksızlık karşısında susan dilsiz şeytandır.”
Şeref ve izzetini kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya olan suskunlar! Hz. Ali (ra) der ki:
“Haksızlığa karşı susarsanız, hakkınızla birlikte şerefinizi de kaybedersiniz.”
Bu söz de onun: “Haksızlığın önünde eğilmeyin.”
Dipnotlar:
1-Şuâlar, Enst./intr., s. 392.; 2-Münâzârât, s. 137.; 3-Nisa Suresi, 135.; 4-Martin Niemöller, d. 14 Ocak 1892, ö. 6 Mart 1984, Alman ilâhiyatçı.