Evet, doğrudur; sabır lâzım, ama, bu yetmez! Zira, yalnızca sabırla mükellef kılınmamışız.

Bir binanın ortaya çıkması için bütün sebep ve şartların yerine getirilmesi gerekir. Yalnızca ustalık, yalnızca zaman, şart ve mevsimini beklemek kâfi değildir. Sadece demir, yalnızca çimento, yalnızca tuğla yetmez. Bütün inşaat malzemeleri bir araya getirilmeli ki, istenen bina inşa edilebilsin.

Aynen bunun gibi ülke, aile ve müesseseyi idare ve yönetmede, sosyal hadiselerde ve hizmetlerde en önemli unsurlardan birisi sabırdır. Ki, sabrın bir anlamı da hikmet dairesinde sebeplere müracaat etmektir. Evet, sabrın yanında;

• Tedbir lâzım,

• Tekbir lâzım!

• Taktir lâzım!

• Teslim lâzım!

• Tevekkül lâzım! (sebeplere müracaat ettikten, çalışmayı yaptıktan sonra sonucu Allah’tan beklemek lâzım),

• “Emr-i bil-ma’ruf, nehy-i an’il-münker” lâzım!

• “El, ile dil ile düzeltmek” lâzım! (Bunlar yoksa kalben buğzetmek lâzım!)

• Dikkat lâzım, teenni lâzım!

• Mihange vurmak lâzım!

• Sorgulamak lâzım,

• Şeffaflık lâzım,

• “Hamiyet” lâzım. Yani, “şiddet-i mevânia (zor, ağır engellere) karşı şiddetle metânet etmek.” lâzım! 1

•  “Kavl-i leyyin!” lâzım!

•  Tevazu lâzım!

• Bir mesele ortaya çıkınca, hemen karar ve hüküm vermemek, “delil ve akıbete bakmak” lâzım. Yani, delil yoksa, iş nereye gidiyor, sonun ne, iş nereye gidiyor ve nereye gitti, ona bakmak lâzım!

• Ve her amelde, her işte ihlâs lâzım! Yani, Allah rızasını esas almak, yani Allah’ın tabiata koyduğu kanunlara, Sünnetullaha, Adetullaha uymak ve sebeplere müracaat etmek lâzım. Zira, Hakim ismi de bunu gerektirir…

Dipnot:

1-Bediüzzaman, Münâzarât, s. 30.