Adaletsiz uygulamaların Türkiye’ye ve millete neye mal olduğunu hesaplayan var mı? “Adalet mülkün temelidir” diyoruz, ama bu tesbitin gereğini yerine getirdiğimiz söylenebilir mi?
Fazla söze hacet yok. Taha Akyol’un soruları üzerine Türkiye’deki hukuk ve adalet tablosunun fotoğrafını çeken Prof. Dr. Adem Sözüer’e kulak vermek gerekir. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku anabilim dalı başkanı Prof. Dr. Sözüer’in çizdiği tablo şöyle:
“(Soru: Ceza muhakemesi neden bu kadar ön plana çıkıyor?) Deprem sarsıntılarını, yerlerini ve büyüklüklerinin tesbiti için sismografa bakılır. Bir ülkedeki hukuk ve adalet alanındaki sarsıntıların boyutlarını anlamak içinse ceza muhakemesine bakmak gerekir. Çünkü ceza muhakemesi hukuk devletinin sismografıdır. Ceza muhakemesi sismografı büyük sarsıntılar gösteriyorsa, bunun anlamı o ülkede demokrasi ve hukuk devleti bakımından ciddî sorunların olduğudur.
“Hak ve özgürlükler demokrasilerde esastır, baskıcı rejimlerde ise teferruattır. Hukuk devletinin ceza adalet sisteminde öngörülebilirlik vardır, ikide bir büyük ‘sürprizler’ veya olağandışılıklar olmaz.”
“(HSK’nın hâkimleri tayin etmesi ile ilgili soru üzerine) Bir hâkimin hem terör örgütü üyesi olduğu gerekçesiyle mahkemedeki görevinden alıp hem de başka bir mahkemede göreve devam ettirilmesinin de izahı yoktur.”
“(Soru: Hâkim teminatı nedir ve Türkiye’de durum nasıldır?) Hâkimlik teminatı, hâkimlerin bağımsızlıklarını sağlamaya hizmet eden, her türlü baskıdan uzak olarak, hiçbir endişeye kapılmadan görevlerini yapabilmeleri için kendilerine sağlanan güvence olarak tanımlanıyor. (...) Ancak mevcut hükümet sisteminin yapılanması dikkate alındığında, HSK üyelerinin neredeyse tamamının mecliste çoğunluğu olan siyasî parti yönetimi tarafından belirlenebilecektir. (...) Ülkemizde yapılması gereken en gerekli değişiklik hâkim bağımsızlığı ve etkin güvenceler alanındadır. Anayasa’da hâkim bağımsızlığına ilişkin hükümler var, ama bir yönetmelikle tüm bu güvencenin içi boşaltılabiliyor. Bu nedenle TBMM’nin Kanunî güvencesi gerekir. (...) Ancak ne gariptir ki coğrafi güvence ne teklif metninde yer aldı, ne TBMM genel kurulunda yapılan görüşmelerde ele alındı. Yani strateji belgesinde gerçekten reform sayılacak husus kanunlaşmadı.”
“(Soru: Son çıkan pakette Strateji belgesindeki hiç mi reform yer almadı?) Bazı olumlu düzenlemeler içerse de gerçek bir reform paketi olarak nitelendirilemez. Çünkü daha hafif suçlar için temyiz yolunu açıp daha ağır suçlara temyiz yolunu kapamak, savcıya seri yargılamada hâkim gibi hüküm kurma yetkisi vermek gibi anayasaya açıkça aykırı hükümler içeren bir paket bu. (...) Ceza adaletinde esas sorun kanunlarımızda değil. Sorun, hukuka uygun etkin uygulama yapma iradesinin olmaması. Tüm yetkili makamlar bu iradeyi ortaya koyduğu gün, tutuklama, ifade özgürlüğü ve âdil yargılanma gibi alanlarda yaşanan sorunların büyük çoğunluğu çözüm bulur. (...) AYM kararlarına direnip yerine getirmemek, ülkedeki yargı otoritesinin tümünü sarsmaktadır. Anayasa Mahkemesi veya AİHM’in kararlarını yerine getirmemek hukukun askıya alınması anlamına gelir.” (www.karar.com/, 4 Şubat 2020)
Bu tesbitler öncelikli olarak Türkiye’yi idare edenleri düşündürmeli. Dikkat edilsin; Prof. Dr. Sözüer, “hukukun askıya alınması”ndan bahsediyor. Aman dikkat.