Ülkemizdeki eğitim sisteminden hemen herkes şikâyetçi. Hatta, her konuda Türkiye’yi ‘ileri’ götürdüğünü iddia eden ‘idareciler’ bile sıra eğitime geldiğinde “Yapamadık, hedeflerimize ulaşamadık” demek mecburiyetinde kalıyorlar.
Esasında sıkıntı çekilen konu sadece eğitim değildir. Türkiye’nin başka pek çok ‘çark’ında da sıkıntı var; ancak eğitimdeki sıkıntıyı gizlemek pek de mümkün olmuyor. İdareciler “Eğitim sistemimiz çok iyi, dünya bizi kıskanıyor” demiş olsa buna en başta veliler itiraz eder. Çünkü her veli, eğitimin içinde bulunduğu durumun ‘kötü’ olduğunun farkında. Zaten okullardan mezun olup da imtihanlara girenlerin aldıkları notlar ve puanlar, sistemin iyi işlemediğini herkese gösteriyor.
Ülkelerin eğitim seviyelerini gösteren PISA testi sonuçlarının açıklanmasıyla bu gerçekle bir defa daha yüzleştik. 81 ülke ve bölgede, 15 yaşındaki gençlerin okuma, matematik ve fen (bilim) seviyelerinin değerlendirildiği 2022 PISA araştırmasında Türkiye matematikte 39, fende 34 ve okumada 36. sırada yer almış. Araştırma, Singapur’un tüm alanlarda birinci olduğunu ortaya koymuş.
Haberde şu bilgiler var: “En son değerlendirme 2018 yılında yapılmıştı; açıklanan 2022 sonuçları pandemiden beri yapılan ilk değerlendirmeyi içeriyor. 2022 değerlendirmesinde, OECD genelinde öğrencilerin seviyelerinde benzeri görülmemiş bir düşüş görüldüğü belirtiliyor. 2018’e göre Türkiye’nin matematikteki puanı sabit kaldı, okumada 10 azaldı, fende ise 8 arttı. Türkiye her üç alanda da 2018’e göre daha üst sıralarda yer aldı. Güçlü performans gösterenler arasında Çin’e bağlı Makao, Tayvan, Japonya, Güney Kore ve Estonya var. Hepsi, üç ana kategorinin her birinde ilk 10’da yer alıyor. PISA, Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı anlamına geliyor. Çalışma, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından yürütülüyor.” (bbc.com/turkce, 5 Aralık 2023)
Araştırmaya itiraz edenler olabilir. Ya da, bu tablonun ‘gerçeği’ göstermediği ileri sürenler de çıkabilir. Bu itirazların kısman haklılık payı olsa bile ortada gizlenemez bir gerçek var: Eğitim sistemimiz ‘iyi’ değil. Bunun çok çeşitli sebepleri olabilir. Ancak esas mesele, okul binalarına verdiğimiz kıymeti ‘okul kitaplarına’ ve müfredata vermediğimizi kabul etmemektir. Binalarla, derslik sayısıyla övünüyoruz, fakat ‘iyi öğrenci yetiştirdik’ diye övünemiyoruz. Bu durum ilkokuldan son okula kadar geçerli. Her şehirde üniversite açabildik, ancak buradaki eğitimin dünya şartlarına uygun olduğunu kim söyleyebilir?
PISA 2022 sonuçları gösteriyor ki, eğitim sistemimizin temeli, “Pisa kulesi”nde olduğu gibi sağlam değil.