Ne var ki, bu kez durum öncekilerden farklı oldu. Zira, ekstrem bazı gelişmeler söz konusu. Bunların bir kısmına değinmeye çalışalım.

«

Bir önceki Papa Françesko, Nisan 2025'te öldü. Yaşasaydı, Leo yerine o gelecekti. Hem de Haziran’da. Zira, meşhûr İznik Konsili 19 Haziran 325 tarihinde yapıldı. O hadisenin 1700. yıl dönümüdür.

Yeni Papa Leo, Haziran ayında seçilebildi. Türkiye ziyareti de ancak Kasım’da mümkün olabildi. Ki, bu yeni Papa’nın ilk yurt dışı seyahati oldu.

«

Papa 14. Leo’nun gerek Ankara ziyareti ve resmî karşılanma biçimi, gerekse İznik’teki ayine katılma sebebi ve yapmış olduğu diğer bazı görüşmelerin mahiyeti, daha evvelki ziyaretlere nazaran bazı farklılıklar gösteriyor.

Benzer bir durum, Hıristiyanlık âleminde de var: Milyarlarca insan, Papa’nın Ankara ziyareti ile İznik’te katılmış olduğu tarihî ayine odaklandı. Aynı şekilde, milyonlarca insan “Telâ‘a’l-bedru ‘aleyna” ilâhîsini dinleyip manasını anlamaya ve tam 1700 yıl önce yapılan “İznik Konsili”nin hikâyesini araştırmaya yöneldi.

Bütün bu gelişmelere herkes kendi penceresinden baktı. Herkes kendi bakış açısına göre yorumlar yaptı. Burada önemli olan, hadiseye objektif ve peşin hükümsüz şekilde yaklaşarak, müsbet-menfî taraflarıyla resmin tamamını görmeye-göstermeye çalışmaktır.

1700 yıl önce toplanan İznik Konsili'nin bir tasviri

«

Papa 14. Leo, hem BM üyesi olan Vatikan'ın Devlet Başkanı, hem de sayıları yüz milyonlarla ifade edilebilecek Katolik dünyasının ruhanî lideridir. Onun Türkiye'yi ziyaret etmesi, iki devletin kabulü ve zamanlama olarak Türkiye’nin izin vermesiyle mümkün olmuştur. Dahası, bu tür ziyaretler, uzun diplomatik temas ve görüşmeler neticesinde kararlaştırılıyor.

Bu işler, resmî prosedür ve protokole göre yürütülmeye çalışıldığı için, bildiğimiz kadarıyla ortada skandal addedilecek herhangi bir durum olmadı. Yani, devletler arası münasebetler itibariyle her şey normal seyrinde cereyan etti.

Bazı kimselerin anormal ve kabul edilemez diye gördüğü bir-iki husus şudur: Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan “Hoşâmedî merasimi”nde “Telâal bedru aleynâ” ilâhîsinin icrâsı ve ilâhî korosunda yer alanların kıyafetlerinde “Papavârî” renk ve motiflerin bulunması. Diğer husus ise, İznik’teki ayinin Müslümanları rahatsız edecek derecede önemsenmesi ve büyütülerek nazara verilmesi.

Birinci hususta, bir tolerans, ya da bir “karşılıklı jest” halini okumak mümkün. Bunun fıkhî izahını, Diyanet yetkilileri tarafından yapılması yerinde olur. 

İznik’teki ayin meselesi ise, tarihî önemi itibariyle geniş ve uzun izâhlar gerektiren bir konu. Şimdi o uzun hikâyenin kısacık bir hülâsasını anlatmaya çalışalım.

«

İznik Konsili diye bilinen hadisenin aslı şudur: İsevilik âleminde bilhassa “Sahih İncil”e dair yaşanan karmaşayı sona erdirmek için, 19 Haziran 325’te antik şehir İznik’te bir toplantı yapıldı. Bu tarihî toplantı, Doğu Roma (Bizans) İmparatoru Konstantin’in teşebbüsü ve dâveti ile gerçekleşti. Toplantıya, ülke genelinden yüzlerce patrik ve piskopos katıldı.

Siyasî otoritenin beklentisi doğrultusunda yapılan ve haftalarca süren güdümlü toplantılar neticesinde, yekûnu tam olarak bilinemeyen İncillerin sayısı dörde indirildi. Birbirini tutmayan bu 4 İncil’in ismi şöyledir: Luka, Matta, Yuhanna, Markos.

Son bir not: İznik Konsili’nin aldığı kararların kayda değer en önemli yönü şudur: Tevhide dayalı İsevîlik dini, bu tarihten sonra siyasî Hıristiyanlığa inkılâp etti. Vâhid-Ehad olan Allah'a imanın yerini “teslis akidesi” almaya başladı. Nasraniyet, böylelikle sis perdesi arkasında hurafeleştirildi ve dinî değerlerin siyasî-dünyevî maksatlara âlet edilmesi kolaylaştırılmış oldu.