Beşir’in devrilmesi, toplumsal kesimlerce memnuniyetle karşılanırken, Beşir sonrası dönemde Sudan’da istikrar bir türlü sağlanamadı. Ülkede en son 23 Eylül 2021’de Başbakan Abdullah Hamdok hükümetine karşı başarısız bir darbe girişimi yapılmıştı. Bu gelişme üzerine Sudan Geçiş Konseyi Başkanı ve Ordu Başkomutanı Abdul Fettah El-Burhan 25 Ekim 2021 sabah saatlerinde internet hizmetini durdurduktan sonra olağanüstü hâl ilân etti. Aynı zamanda ilân edilen olağanüstü hâl, Hamdok’un hükümetini zorla görevden alma olarak da değerlendiriliyor. Sonra El-Burhan ve Hamdok arasında yapılan Çerçeve Anlaşması ile Hamdok 20 Kasım 2021’de görevine devam etme kararı almıştı.

 Hem Hamdok’un istifasının hem de El-Burhan’ın olağanüstü hâl ilânının ardından, toplumsal tarafların gösterileri devam etti. Yönetimin ise, göstericilerin Sudan’da siyasî ve ekonomik istikrar taleplerini karşılamaktan uzak olduğu görülmektedir.

Protestoların sürdüğü Sudan’da en son gelişme, Hamdok’un 2 Ocak 2022 tarihinde ülkenin “Bağımsızlık Günü” münasebetiyle yaptığı konuşmada “ulusal bir siyasî konsensüs sağlama çabalarının başarısız olduğunu belirterek, güvenlik, barış, adalet ve akan kanın önlenmesi için gerekli olan istifasını vatandaşlarına söz verdiği” için duyurması oldu. Aslında El-Burhan ve Hamdok’un yaptıkları Anlaşma gereğince, hükümet Temmuz 2023’te planlanan seçimlere kadar görevde kalacaktı. Böylece ülkenin geçiş sürecinin kırılganlığı bir kez daha ispatlandı.

Al-Rakoba haber sitesine göre “Hamdok’un istifasında, ordunun çeşitli Bakanlıklara Bakan Yardımcıları ve Genel Müdürler atamasının etkili olduğunu” bildiriyor. Birde 26 Aralık 2021’de El-Burhan tarafından yayınlanan bir Kararname ile “devletin resmî güçlerine adlî arama, tutuklama yetkilerinin yanı sıra fonlara ve diğer varlıklara el koyma ve vatandaşlara yönelik muhtelif yasaklar koyma veya kontrol etme yetkisi verdi. Bu yetkiler, özellikle Beşir dönemindeki Genel İstihbarat Teşkilâtı’nın nefret edilen uygulamalarını” geri getirdiği için aşırı tepki çekmektedir. Yine El-Burhan’ın Kararnamesi’nin “25 Ekim 2021’de ilân edilen olağanüstü hâl süresince güvenlik personeline yasal dokunulmazlık sağlaması” da tepkiyi arttıran unsurlardan.

Sudan’da derin siyasî kutuplaşma, sivil kesimler arasındaki keskin ayrılık ve ordunun yetersizliği ülkenin sorunlarına çözümde bir açmaza saplanıp kalmasına sebep oluyor. El-Burhan ile yaptığı Çerçeve Anlaşması gereğince 20 Kasım 2021’de göreve tekrar başlayan Hamdok da bazı “demokrasi yanlısı kesimlerin nazarında güvenilirliğini yitirmiş durumda.” Hamdok, istifası ile ordudan bir takım tavizler koparma gayretinde olabilir. Ancak “tavizler koparsa bile, ülke siyasetinde ağırlığını giderek kaybettiği” de yorumlanıyor.

Diğer taraftan El-Burhan’ın ise “uluslar arası yardım ve kredi akışlarının yeniden başlaması hedefiyle yeni sivil bir hükümet kurma girişiminde olacağı” kaydediliyor. Böylelikle El-Burhan’ın “yurt içinde askerî yönetimin meşrûlaştırılmasını sağlanmasının önünün açılacağını umduğu” belirtiliyor. Çünkü El-Burhan “60 milyar doların üzerinde borç, yaygın yolsuzluk, kötü yönetim, onlarca yıllık uluslar arası yaptırımlardan sonra darmadağın bir ekonomiye sahip ülkede” belirtilen meşrûlaştırmaya ihtiyaç duyuyor. Yani bir çeşit “dış destekle” ayakta kalmayı veya her şeye rağmen iktidarını devam ettirmeyi amaçlıyor.

Yine El-Burhan için bir ikilem arz etse de “Ulusal Hareket Güçleri Koalisyonu’nu meydana getiren Demokratik Birlikçi Parti, Sudan Çağrısı, Hürriyet ve Değişim Güçleri (HDG), Ulusal Tüzük Grubu ile HDG’den ayrılan sivil gruplarla ve diyaloğun sürdürülmesine savunanlarla” yeni bir hükümet kurmak gerekecektir. Çünkü “ABD ve AB gibi Batılı güçlerin Sudan’a taahhüt ettikleri yardımlar, daha önce Hamdok’un eski konumuna getirilmesine dayandırılmıştı”. Şimdi El-Burhan’ın teknokratlardan oluşan bağımsız bir sivil hükümet kurmasındaki ısrarının sebebi daha iyi anlaşılmaktadır.

Hamdok’un hükümet dışında kalması, son bir yıldaki darbe ve olağanüstü hâl ilânları ile silâhlı gücü elinde bulunduran El-Burhan’ın iktidarını güçlendirmesine ve taraftarlarını konsolide etmesinde önemli rol oynuyor. Ancak El-Burhan’ın ülkenin tek hâkimi olması da “Sudan’ın çözüm üretilemeyen bütün sorunlarının sorumluluğunu üstlenmesine” de sebep oluyor. Buna rağmen El-Burhan ve taraftarlarının “özerkliklerini ve dokunulmazlıklarını korumanın ötesinde bir hedeflerinin olmadığı da” kaydediliyor. El-Burhan’ın “geçtiğimiz Aralık ayında Batı Darfur eyaletindeki yüzlerce kişinin öldürülmesi ve doğudaki ayrılıkçı seslerin yükselmesi” hususunda herhangi bir girişiminin olmaması da, bazı çevrelerin kendisine olan güvenin azalmasında etkili oluyor.

Sudan’da demokrasi yanlılarının yeterli faaliyet ve birliktelikten uzak olmaları da ülke için olumsuzluk arz ediyor. 

İstikrarsızlığın ülkeyi muhtelif dış yaptırım ve müdahalelere açık hâle getirdiği Sudan’da, bütün sorumluluğu üstlenen El-Burhan’ın sokağın sesine kulak verip seçimlere gitmesi beklenmektedir.