Gerçekte korkulmayacak, bir objeye, aktiviteye ve duruma karşı aşırı korku duyma ya da kaçınma davranışında bulunmaya fobi deniyor. İslâm kelimesi ile Yunanca “phobos” kelimesinin birleştirilmesiyle “İslamofobi” kavramı meydana geliyor. 

İslamofobi, Batı’da “İslâm karşıtlığını, İslâm’a karşı duyulan korkuyu, kin ve nefreti” ifade etmekte kullanılıyor. Kavram İslâm’a ve Müslümanlara karşı sebepsiz korku, düşmanlık, ötekileştirme, ayrımcılık ve şiddeti meşrûlaştırmayı beraberinde getiriyor.

İslamofobiyi İslâm karşıtlığı veya düşmanlığı üzerinden tanımlayanlar için, kavram İslâm’ın başlangıcına kadar götürülebilir. Ancak Batı’nın iç karışıklık ve buhran yaşadığı dönemlerde, İslâm dünyasına karşı Haçlı Seferleri’ni düzenledikleri hatırlandığında, karşıtlık ve düşmanlığı Haçlılar’ın, Müslümanlara karşı yaptıkları biliniyor.

Coğrafî keşiflerin başlamasıyla birlikte Batılı seyyahlar ve beraberindekilerin Doğu’ya yönelik gezilerinin etkisiyle ortaya çıkan Oryantalizm düşüncesinin “seyahatname, günlük, ânı, çevre, ekonomi, siyaset, sosyolojik, arkeolojik” yayınları herkesin malûmudur. İşte oryantalizm ürünü olan Doğu ve İslâm dünyası hakkında “taraflı, yanlış, eksik, düşmanca” bilgiler ihtiva eden bu yayınların Batı’da İslâm âlemini yanlış tanıtması da İslamofobi’nin ortaya çıkışındaki etkenlerden biridir.

Yine Batı’nın, Doğu ve İslâm dünyasına karşı “emperyalist ve kolonyalist” politika ve uygulamalarından dolayı, Batı’ya karşı ulusal bağımsızlık mücadelesi veren yerel toplulukların mücadelesinin, Batı nazarında “ehlileştirilecek / medenileştirilecek” insanlar şeklinde algılatılmaları da, bugünkü İslamofobi’ye giden yolda Batı’nın ortaya çıkardığı unsurlardan. 

Avrupalı güçlerin, Osmanlı devletini paylaşmak ve tarih sahnesinden çıkarmak için ileri sürüdüğü “hasta adam” ifadesi, yine Batı’nın kendisini ispatlamak uğruna, kendi zıddına karşı, düşünce ve eylem tarzıdır. Özellikle Osmanlı devletinin yıkılıp, İslâm ülkelerinin başta İngiltere olmak üzere diğer Avrupalı devletlerin işgal ya da muhtelif şekillerde himayelerine girmeleri, Batı’ya karşı bağımsızlık hareketliliğini arttırmıştır. İslâm dünyasındaki bağımsızlık mücadelesi ile geçmişteki İslâm ve Batı arasında yaşanan savaşlar neticesinde “Batı’da ötekiye karşı medeni biz” kıyaslamasına yol açmıştır. Hatta bu kıyaslamayı 1989’da Soğuk Savaş sonrası uluslar arası ortamı anlatmak için Samuel Hungtinton tarafından ilk defa 1993’te Foreign Affairs Dergisi’nde yayınlanan ve güzellemeden ibaret olan “Medeniyetler Çatışması”nda da görmek mümkündür.

İsrail’in 1948’de kurulması, bölgedeki Müslüman ülkelerin dikkatini çekmiş ve Mısır liderliğinde savaşlar yapılmıştır. Müslüman Arap ittifakının, İsrail karşısında yenilgiye uğramaları sonrasında, bölgede İsrail karşıtı silâhlı gruplar kurulmuştur.

Sonraki dönemde en büyük kırılma noktalarından biri de 11 Eylül 2001 yılındaki terör eylemleridir. Bu saldırılarda El-Kaide terör örgütü mensupları ABD’deki Dünya Ticaret Örgütü ile Pentagon binalarını hedef almışlardı. Olayların hemen ardından ABD Başkanı George W. Bush “Büyük Ortadoğu Projesi (BOP)” ile Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerini kapsayan bir “barış, huzur, demokratikleştirme” planını uygulamaya koydu. ABD öncülüğündeki koalisyon, demokratikleştirme adına Afganistan ve Irak’ı işgal etti. Aynen önceki yüzyıllarda Avrupa’nın, Doğu ve İslâm dünyasını ötekileştirerek “medenileştirmeye” çalıştığı gibi. 11 Eylül olayları, bir takım medyada İslâm’a karşı karalama kampanyasını başlatmış, ABD’nin evanjelik politikalarıyla dünyanın muhtelif yerlerinde Müslümanlar ayrımcılığa uğramışlardı.

Avrupa’da da 2000’li yıllardan itibaren “aşırı sağ”ın yükselişi, İslâm ve Müslümanlara karşı öfke ve şiddeti arttırmıştır. Hatta Avrupa’daki yükselen aşırı sağ Müslümanlara karşı ırkçı boyutlara da ulaştı. 2005’te Danimarka’da Jyllands - Posten gazetesinde Hz. Muhammed’in (asm terörist olarak karikatürize edilmesi üzerine yaşananlar İslamofobiyi tekrar gündeme getirmiştir. Papa 16. Benedikt’in 12 Eylül 2006’daki konuşmasında “Muhammed’in getirdiği hiçbir yenilik yok. Sadece kötü ve insanlık dışı şeyler getirdi” açıklaması İslâm ve Müslüman karşıtlığını yeniden alevlendirdi. 2006’da Charlie Hebdo Dergisi tarafından yayımlanan Hz. Muhammed’e (asm) hakaret muhtevalı 12 resim bulunuyor. Yine Charlie Hebdo Dergisi’ne Ocak 2015’teki saldırılardan önce İslâm Peygamberini konu edinen hakaret muhtevalı karikatürler yayımlanmıştı. Paris’te 7 ve 9 Ocak 2015’te Charlie Hebdo Dergisi’ne ve bir Yahudi marketine düzenlenen saldırılarda 17 kişi ölmüştü. Saldırganlar polisin operasyonuyla öldürülürken, saldırıları terör örgütü El-Kaide üstlenmişti.

Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde 2011’de başlayan Arap Baharı / Uyanışı sonrasında iç savaşa sürüklenen ülkelerden Batı’ya, göç dalgaları ve mülteci akınları halen yaşanmaktadır. Avrupa’da mülteciler ırkçılık, yabancı düşmanlığı, fizikî ve sözlü şiddet, nefret söylemine maruz kalmaktadır. Demokrasi, insan hakları ve hürriyetleri önceleyen Avrupa anlayışı mevcutken, birde “insanları sefahat ve dalâlete sevk eden, bozulmuş ikinci Avrupa” da söz konusudur. (Mesnevî-i Nuriye, s. 129) İkinci Avrupa’dan dolayı, çoğunluğu Müslüman olan mülteciler, kendilerini tecrit edilmiş ve güvensiz hissetmektedirler. 

Bu durum mültecilerin yaşadıkları topluma entegrasyonunu da zorlaştırmaktadır. Batı böylece kendisini İslamofobiyi üreten kısır döngü içine sokmuş oluyor.