İstibdat, sadece idare sahasına ait bir terim değildir. İlimde, fikirde, ekonomide, eğitimde vs. gibi birçok sahada tatbik edilen istibdat çeşitleri vardır. 

Eğitimdeki istibdat ise; totaliter (despot, baskıcı) idare sistemlerinde görülebilen bir eğitim şeklidir. Bu çeşit eğitim yapılanmalarında halkın, hattâ ihtisas sahibi uzmanların ilmî görüşleri değil, idarecilerin dayatması söz konusudur! 

Ne yazık ki hâlâ darbe anayasasıyla idare edilen ülkemizdeki eğitim de bundan farksız! Halihazırdaki eğitim sistemi, dayatmalarla çevrili cendere içindedir. İlköğretimden-üniversiteye kadar bütün eğitim müesseselerinde (özeller de dahil) militarist görüntüler ve tatbikatlar hâkim! Misal olarak; 

a) Okulların çeşitli kısımlarında –sanki şartmış gibi- Atatürk heykeli veya büstünün bulunması. 

b) İdare odalarında, sınıflarda, atölye ve laboratuvar gibi kısımlarda Atatürk portresiyle Gençliğe Hitabe parçasının bulundurulması ve bu şeklin yönetmelikle mecburî hale getirilmesi. 

c) Hangi konuda olursa olsun–ilk ve orta dereceli okulların, bütün ders kitaplarının başında Atatürk portresi ve Gençliğe Hitabe parçasının bulunması. 

d) İlköğretimden üniversiteye kadar bütün eğitim kademelerinde “İnkılâp Tarihi” ismiyle resmî ideolojiyi esas alan bir dersin mecburî olarak okutulması.

e) Önceki yıl kaldırılan, bu yıl tekrar tatbikata konan “Andımız” isimli o hoyrat parçanın her sabah talebelere topluca okutturulması vs. gibi tuhaf tatbikatlar... (bu konuda verilebilecek daha birçok misal var!)

Halbuki iyi bir insanın ve onun meydana getirdiği iyi bir cemiyetin (toplumun) yetişmesi, ancak yasakları, dayatmaları olmayan hür bir eğitimin işidir. Onun içindir ki tarih boyunca insanlar, husûsiyetle medeniyette ileri seviyeye ulaşan toplumlar bu konuya çok ehemmiyet vermişlerdir. Bununla ilgili, husûsuyla İslâm tarihinden birçok misal verilebilir. Meselâ Abbasiler, Endülüs Emevileri, Selçuklular ve Osmanlılar zamanında hürriyet havası içinde gelişen eğitim sistemi, oldukça büyük bir varlık göstermiştir! Açılan binlerce medrese, büyük merkezlerden–ücra köylere kadar yayılmıştır. 

Bunun neticesinde başta dîni ilimler olarak, siyasî, sosyal, kültür-sanat, teknik vs. çeşitli sahalarda, çok sayıda dâhi derecesinde âlimler yetişmiştir. Dolayısıyla, eşsiz eserleri günümüze kadar devam ederek gelen bu âlimler, uzun asırlar devam eden göz kamaştırıcı ilerlemelere rehberlik etmişlerdir. 

Bugünkü medeniyetin de öncüsü olan bütün bu gayret ve ilerlemeler, samimî ve hür bir eğitim anlayışıyla mümkün olmuştur!

Hızla gelişen ve birçok değişmelere sahne olan günümüz dünyasında, bu gelişmelere ve değişmelere aktif olarak ayak uydurabilmek, geri kalmışlıktan kurtulmak için, hür eğitim sisteminin ehemmiyeti ve ihtiyacı gittikçe daha kuvvetli bir şekilde hissedilmektedir! 

Velhasıl ahlâksızlık, bölücülük, terör, mafya, darbecilik ve çetecilik, hep despot eğitim sisteminin mahsulüdür! 

Eğitim sisteminde, millî ve mânevî zenginliklerimiz göz önüne alınarak, gerçek mânâda bir iyileştirmeye gidilmediği taktirde, bu hâtâlı imâlât devam edip gidecek ve çok vahim neticelere sebebiyet verecektir!

NOT: 9 Mart Cumartesi saat 11.00’da Yeni Asya Vakfı’nda Dr. Aytekin Coşkun “Ubudiyette (Kulluk’da) İhlâs” konulu bir seminer verecektir.