Çünkü visallerinin lezzeti, firaklarının elemine mukabil gelmez. Maahâzâ, o lezzetlerden hiç kimse tam manasıyla muradına nâil olamaz. Ya o lezzetlerin ömürleri kısa olur; veya insanın ömrü kısa olduğundan, muradına yetişemez. Ancak o lezzetler ve o nefis şeyler, ibret ve şükre sevk içindir. Çünkü onlar Cenab-ı Hakk’ın ehl-i iman için Cennetlerde ihzar ettiği hakikî nimetlere numunelerdir.

Ve o müzeyyen masnuat-ı fâniye, fenâ ve adem için değildir. Ancak onların suretleri ve misalleri, manaları, neticeleri alınır; âlem-i bekada, ehl-i beka için ebedî manzaraların yapılmasına medar olurlar. Yahut ebedî âlemde, Sâni-i Ebedî, istediği şekillere sokar. Çünkü o masnuat beka içindir. 

Onların o zâhirî ölüm ve fenâları, vazifelerinden terhistir, idam değildir. Evet, onların ölümleri fenâ olsa bile, yalnız bir cihetten fenâya gider, çok cihetlerden bâkî kalır.

Meselâ, kudret-i ezeliyenin yarattığı şu gül çiçeğine bak. Evet, nasıl bir kelime ağızdan çıkar çıkmaz zâhiren fenâya giderse de, Allah’ın izniyle, kulaklarda, kâğıtlarda, kitaplarda milyonlarca timsalleri kaldığı gibi, akıllarda da akıllar adedince manaları kalır. Kezalik, o gül, kısa bir zamanda vazifesi tamam olur olmaz, solar, ölür gider. Amma onu gören bütün insanların kuvve-i hafızalarında ve halefiyle hamile olan tohumlarında suretleri, manaları bâkîdir. 

Demek, o gülün tohumu olsun, kuvve-i hafızalar olsun, o gül çiçeğinin suretini, ziynetini, menzilini hıfz için sanki birer fotoğraf ve bekası için birer menzildir.

Ey arkadaş!

İnsan da başıboş, serseri, sahipsiz bir hayvan değildir. Ancak onun da bütün harekât ve ef’ali yazılıyor, tesbit ediliyor ve a’malinin neticeleri hıfzediliyor ki muhasebe-i kübrada ona göre derece alsın.

Hülâsa, her güz mevsiminde yapılan tahribat, gelecek bahar mevsimlerinde gelen yeni misafirler için yer tedarik etmek ve bir nevi terhis ve izinlerdir.

Mesnevî-i Nuriye, s. 57

LÛ­GAT­ÇE:

adem: Yokluk, hiçlik.

âlem-i beka: Sonsuzluk âlemi, ahiret.

a’mal: Ameller, işler.

ehl-i beka: Bâkî olanlar, sonsuza dek yaşayanlar.

firak: Ayrılık.

halef: Sonradan gelen, arkadan gelen, ardıl.

hıfz: Muhafaza, koruma, saklama, kaydetme.

ihzar etmek: Hazır etmek, hazırlamak.

maahâzâ: Bununla birlikte, böyle olmakla beraber.

masnuat-ı fânîye: Geçici sanatlar, yok olmaya mahkûm sanatlar.

menzil: Yer, konak.

muhasebe-i kübra: En büyük muhasebe, hesaplaşma; mahşer.

Sâni-i Ebedî: Ebedî, daimî ve sonsuz olan sanatkâr; Allah.

visal: Ulaşma, kavuşma..