On Şey Fıtrattandır
Sakal ve bıyık bırakmak sünnettir. Ancak bunlar şeairden değildir.
Şeair, İslâm’a özgü âdetler, kaideler ve İslâm işaretleridir. Ezan okumak, Allah’a hamd etmek, İslâm’a uygun kıyafet giymek şeairdendir. Bütün Müslümanlara ait meseleler ve alâmetler şeaire girer.
Sakal başka milletlerde de vardır. Dolayısıyla İslâm’a has bir amel değildir. Sünnet olup şeairden olmaması bundandır.
Peygamber Efendimiz (asm) buyurdu ki: “On şey fıtrattandır, yani yaratılışı tamamlayan âdetlerdendir. Bunlar: 1-Bıyığı kısaltmak. Burada bıyığı uzun tutarak dudakları aşmasına izin vermek istenmemiştir. Kısa tutulması, ama bırakılması istenmiştir.
2-Sakalı bırakmak. 3-Misvak kullanmak. 4-Burna su çekmek. 5-Tırnakları kesmek. 6-Parmak aralarını yıkamak. 7-Koltuk aralarını temizlemek. 8-Etek traşı olmak. 9-İstinca yapmak. 10-İstibra yapmak.1
İstinca necat kökünden gelen bir kelimedir. İyice kurtulmak ve temizlenmek demektir. Tuvalette küçük abdestin tamamen kesilmesi için beklemek veya ıkınmak istincadır.
İstibra ise, erkeklerin, idrar kalıp kalmadığını iyice anlamak ve idrar kalmadığından emin olmasıdır.
Tamamen Kesmek Mekruhtur
Peygamberler sakal ve bıyık bırakmışlardır. Sakal ve bıyık, eğer başka bir fetva yoksa, yaratılış gereği erkeklerde bırakılması uygundur. Riayet etmekle fıtrata uygun davranılmış olur. İbni Abbas (ra) demiştir ki:
Resulullah Efendimiz (asm) sakal ve bıyık bırakmış ve bıyıklarını kısaltmıştır. Buyurmuştur ki: “Allah’ın dostu İbrahim de bıyıklarını aynen böyle yapardı.”2
Resulullah bıyığı uzun bir adam gördüğünde, “Bana bir makas ve bir misvak getirin” derdi. Misvak ve makas geldiğinde misvağı bıyığın bir tarafına koyar ve taşan kısımları makasla keserdi.3
Hazret-i Ömer (ra), “Resulullah bize bıyıkların kısaltılmasını, sakalların ise uzatılıp bırakılmasını emrederdi. Ve “Müşriklere benzemeyin. Sakallarınızı serbest bırakın. Bıyıklarınızı kısaltın.” diye emrederdi.4
Bıyığı tamamen kesmek mekruhtur. Dudaktan taşmayacak kadar kısa olması ise sünnettendir.
Sakal yok iken bıyığı da tamamen kazımak uygun değildir. Resulullah Efendimiz (asm), kendilerini giyim kuşam itibariyle kadına benzeten erkekleri ve erkeğe benzeten kadınları evlerinizden çıkarınız” buyurmuştur.5
Bakımlı ve Temiz Olmalıdır
“Bıyıklarınızı kesiniz” şeklindeki hadisi âlimler genellikle kısaltmak şeklinde anlamışlardır. İmam-i Malik Hazretleri bu hadisten hareketle bıyıkları tamamen kazımayı fıtrata uygun bulmaz. Hatta bunu bir uzvu kesmeye benzetir. İmama göre fıtrata uygun olan ise kısaltmaktır. Diğer imamlar da dudak kırmızılığı görününceye kadar kesilmesini müstehap görmüşlerdir.
Hanefîler, uzun bıyığın sahibini daha heybetli gösterdiğini düşünerek savaşa katılan kişilerin bıyıklarını uzatmalarını hoş karşılamışlar, hatta bunun müstehap olduğunu söylemişlerdir.6
Bazı Hanefî fıkıh kitapları ise bir ihtilâftan söz etmeksizin bıyığı kısaltmanın sünnet olduğunu söylemekte ve uzunluğu için de kaşı ölçü olarak vermektedir.
Ancak burada daha önemli bir sünnet olarak, sakalın ve bıyığın temiz ve bakımlı olmasını zikredelim.
Dipnotlar:
1-Müslim, Taharet, 56; Neseî, Zinet, 1
2- Müsned, 2602
3- El-Menhelü’l azbü’l-Mevrud fî şerh-i Ebî Davud
4- Buharî libas, 27, 64; Müslim, Taharet 17, 54
5- Zübdetü’l-Buharî, 1314
6- El-Bahru’r-raik-şamile-7/163; TDV İslam Ansiklopedisi, Bıyık md.