Bediüzzaman’ın Doğum Târîhi

Bediüzzaman Said-i Nursî 1878 tarihinde Bitlis Vilayetine tâbi’ Hizan kazasının İsparit nahiyesinin mülhakatından Nurs Karyesi’nde tevellüd etmiştir. (1293 târîhinde, Bitlis vilâyeti, Hizan kazâsı, İsparit 1, nâhiyesine tâbi‘ Nurs karyesinde tevellüd etmişdir.) 2

Muhammed Said

Bilindiği üzere On beşinci Mektup’ta ahir zamanda dinsizliğin iki cereyanından birisi olan ve nifak perdesi altında icraatını yapacak cereyana karşı “Âl-i Beyt-i nebevînin silsile-i nuranîsine bağlanan ehl-i velâyet ve ehl-i kemalin başına geçecek Âl-i Beyt’ten Muhammed Mehdî isminde bir zat-ı nuranînin” 3 vazife yapacağı bildirilir. Üstâd’ın müdakkik âlim talebesi Ahmed Feyzi Kul, “Maidetü’l Kur’ân ve Hazînetü’l-Bürhân” adlı eserinde şöyle diyor: “Hazret-i Bediüzzaman’ın adı yalnız “Saîd” değil, “Muhammed Saîd”dir. 

Buna hemşehrileri şehâdet ediyorlar. Lihikmetin göbek adı gizlenmiş, belki de kasdî olarak yalnız Saîd adı iştihâr etmiştir. Çünkü ekseriya çift ad kullanmak Rasulullaha (asm) iktidaen Müslümanların şeâiridir. Muhammed Emin, Muhammed Said, Muhammed Nuri, Muhammed Ali, Muhammed Şükrü gibi.” 4 

(Maidet-ül Kur’ân, Hazinet-ül Bühran, s. 166)

Ayrıca Hz. Üstâd Barla’da iken bir talebesinden gelen mektubun üzerindeki şu ibâre de bu tesbîti doğruluyor: “Muhterem ve Muazzez Hocam Muhammed Saîd-i Nursî Efendi Hazretlerine takdîm” 5

(Hz. Üstâd Barla’da iken bir talebesinden gelen mektubu)

Bediüzzaman’ın Doğum Târîhi: Bediüzzaman’ın doğum tarihi ile ilgili farklı mülâhazalar ve hesaplamalar yapıldığı malûmdur. 1873; 1876; 1877 ve 1878 tarihleri onun doğum tarihi olarak kitaplara ve kayıtlara geçmiştir. Elbette doğru bir Bediüzzaman Tarihçesi’nde birleşilememesi bu gibi farklı yaklaşımları ortaya çıkarmıştır. [Bunun sebebi; bidâyette belge yetersizliği olsa da, günümüzde; peşin kabuller ve alışkanlıklar olabilir diyebiliriz.] Ancak şunu da unutmamak lâzımdır. Birçok hikmete binâen Bediüzzaman Hazretleri’nin siyâdeti ve siyâseti gibi velâdeti de mübhemdir. Belki de sırr-ı imtihan ve hikmet-i ibham sırrına bakan cihetler vardır. [Mîlâdî târihlerdeki farklılıklar, yanlış çevirmelerden kaynaklanıyor. Orijinal belgeler dikkate alındığında sâdece 67 günlük bir mübhemiyet var! Bu mübhemiyet de sırr-ı imtihana bakan cihet olmalıdır.] Bediüzzaman’ın doğum yılı olarak Hicrî 1295’in doğruluğundan şüphe yoktur. Zira hem Bediüzzaman’ın beyanına göre resmî makamlarca doldurulan kimlik belgelerinde 6 doğum yılı olarak bu tarih yer almaktadır, hem de pek çok yerde 7 geçen Rumî (R) 1293 tarihinin Hicrî karşılığı 1295’tir. 8 Yani Rumî 1293 ile Hicrî 1295 arasında sağlama yapılmıştır. Bu iki tarih de doğrudur. O halde Bediüzzaman Hazretleri’nin doğumu 1295 Hicrî, 1293 Rûmî, bunların karşılığı olan 1878 Mîlâdîdir. Bu tarîhler 5 Ocak 1878–12 Mart 1878 arasında bir günde, Bitlis’in Hîzan kazâsı’na bağlı Nurs Köyü’nde Mirzâ Efendi ile Nûriye Hanımın yedi çocuğundan dördüncüsü olarak dünyâya gelir. 9

Bediüzzaman’ın doğum yılı için doğru târîh 1878 olarak kabul edilmelidir.

Belgelerle sabit olan Rumî 1293 ve Hicrî 1295 tarihlerinin milâdî olarak kesiştikleri yıl 1878’dir. 10 Bir başka ifadeyle Hicrî 1295 yılının başladığı 1 Muharrem (Rumî 24 Kanun-i evvel 1293) ile Rumî 1293 yılının bittiği 28 Şubat (Hicrî 08 Rebiü’l evvel 1295) tarihlerinin kesiştiği Milâdî dönem, 5 Ocak 1878 ile 12 Mart 1878 arasıdır. 11 Bu durumda Bediüzzaman Said Nursî’nin doğum yılı, yıl olarak her halükârda 1878’dir. Yani Bediüzzaman Said Nursî, 5 Ocak 1878 ile 12 Mart 1878 tarihleri arasında bir günde dünyaya gözlerini açmıştır. 12

Dipnotlar:

1- Kaynaklarda İspa’ret, İspâirt, İspâert olarak da geçiyor. 2- Bediüzzaman’ın Târihçe-i Hayâtı, Abdurrahman, 1335, s. 1. 3- Mektubat, 2019, s. 94. 4- Maidetü’l Kur’ân, 2006, s. 166, İttihad Yayınları. 5- Mufassal Târihçe-i Hayât, s. 877. 6- Hüviyet Cüzdanı ve Darü’l Hikmeti’l İslâmiyeye verdiği öz geçmiş için bkz: Sadık Albayrak, Son Devrin İslâm Akademisi, İstanbul, 1972, s. 197 ve devamı. 7- Abdurrahman Nursî, Bediüzzaman’ın Hayatı, İstanbul, 1993, s. 13; Bediüzzaman Said Nursî, Lem’alar, İstanbul, 1996, s. 50, 325; Bediüzzaman Said Nursî, Şuâlar, Germany, 1994, s. 596; Son Devrin İslâm Akademisi, s. 197. 8- Tarih Çevirme Kılavuzu, C. V, s. 240-241. 9- http://www.risaletashih.com/index.php/en/tashih-cesitlemeleri/134-bediuzzaman-in-hayatindan-tesbitler 10- Tarih Çevirme Kılavuzu, C. V, s. 240. 11- Tarih Çevirme Kılavuzu, C. V, s. 240-241. 12- Risale-i Nur Enstitüsü web sitesi 23.3.2000 tarihli “Doğum Tarihi” başlıklı yazı.