Amerikalı uzmanlar, “Akdeniz bölgesindeki hiçbir ülke iklim değişikliğinden Türkiye’den daha fazla etkilenmedi. tedbir alınmazsa Türkiye’nin su kaynakları hızla kuruyacak ve çölleşme başlayacak” uyarısında bulundu.
Türkiye için iklim senaryoları...
Baraj suları çekildi, canlı türleri tehlikede
Yale Üniversitesi Çevre Bölümü için bir yazı kaleme alan Paul Hockenos, Türkiye’nin Akdeniz çanağında küresel ısınmadan en kötü etkilenen ülke olduğunu yazdı. Hockenos’a konuşan çevre uzmanları, Türkiye yöneticilerini uyararak “Tedbir alınmazsa Türkiye’nin su kaynakları hızla kuruyacak ve çölleşme başlayacak” dedi… Hockenos’un yazısı şöyle:
“Akdeniz bölgesindeki hiçbir ülke iklim değişikliğinden Türkiye’den daha fazla etkilenmedi. Ancak sıcaklık ve kuraklık arttıkça, Türkiye su yoğun tarım ve kalkınmayı ikiye katlıyor ve çok daha kötüleşmesi beklenen bir su arzı krizini teşvik ediyor.
Türkiye’nin en önemli buğday üretim merkezi Konya Havzası’nda buğdaylar kurudu, toprak bu yıl on yıllardır en düşük yağışın stresi altında çatladı. Temmuz ayında binlerce bebek flamingo içilebilir su yokluğundan telef oldu, cesetleri kurumuş, çatlamış çamura gömüldü.
Bu yaz Türkiye, son 60 yılın en sert sıcaklıklarıyla birlikte yükselen bir sıcak hava dalgasına göğüs gerdi. Turistlerin turkuaz suları ve bozulmamış kumsalları ile Türk Rivierası olarak bildiği güneybatı sahilinde yaklaşık iki ay süren orman yangınları oldu.
En az sekiz can kaybedildi ve narin çam ormanları, bal arılarının ekosistemi de dahil olmak üzere tabiî hayata trajik bir şekilde zarar vererek büyük ölçüde yok oldu.
Kuraklık Türkiye’nin yeni normali
Türkiye’nin sıkıntılarının merkezinde, iklim değişikliği ve su yönetimi politikalarının bir kombinasyonunun sonucu su kaynaklarını daha önce hiç olmadığı kadar aşırı kullanılması var. Şiddetli kuraklık şartları yeraltı suyu seviyelerini ciddî ölçüde azalttı. Enerji santrali rezervuarları, tatlı su kaynakları ve içme suyu kaynakları bu yaz bütün zamanların en düşük seviyelerine geriledi ve büyük şehirlerin içme suyu kaynaklarını tehdit etti. Artıgerçek’deki habere göre BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre, Türkiye’nin yüzölçümünün yüzde 60’ı çölleşmeye yatkın. Londra merkezli bir politika merkezi olan Chatham House’da Akdeniz’e odaklanan bir sürdürülebilirlik uzmanı olan Karim Elgendy de uyarıyor: Devam eden iklim şartları ve arazi kullanımı değişiklikleri Türkiye topraklarını silip ‘Güney Dakota’daki Badlands Ulusal Parkı’ndan farklı olmayan bir araziye dönüştürebilir. İklim bilimcileri, bunun Türkiye ve çevresindeki Doğu Akdeniz bölgesinde yeni normal olduğunu söylüyor.
Geç kalınmış olabilir
Uzmanlar, devam eden krize rağmen, Erdoğan’ın çevre pahasına kalkınmaya odaklanmaya devam ettiğini söylüyor. Elgendy, “Türkiye’nin ana odak noktası ekonomik büyüme ve yabancı yatırım çekmek olmaya devam ediyor” diyor ve ekliyor: “Nüfus artışını ve büyük ölçekli bina inşaatını teşvik ediyor. Uyum önlemleri, karşı karşıya kaldığı iklim risklerini ele almak için gerekenlerin çok altında kalıyor.” Türkiye, imzacıların küresel ısınmayı 1,5 ile 2 santigrat derece arasında sınırlamak için adımlar atmasını taahhüt eden 2015 Paris Anlaşması’nı henüz onaylamayan altı ülkeden biri. Bu ayın başlarında Erdoğan, Kasım ayında Glasgow’da yapılacak BM iklim konferansı için onay sürecini zamanında tamamlama niyetinin sinyallerini verdi. Türkiye’deki bazı şehir yönetimleri ve bakanlıklar çevreyi korumak ve su kıtlığını gidermek için kendi programlarıyla mücadele ederken, uzmanlar artık çok geç kalındığını söylüyorlar. İklim değişikliği politikası doçenti ve IPCC’nin Beşinci Değerlendirme Raporu’nun baş yazarı Barış Karapınar, Türkiye’deki sıcaklıkların 2100 yılına kadar 1950’deki seviyesinden 7 santigrat dereceye kadar artabileceğini iddia ediyor. Bu, Paris Anlaşması’nın küresel üst sınırını feci şekilde aşan korkunç bir ihtimal. Karapınar, bu en kötü durum senaryosunun Akdeniz bölgesinin bazı kısımlarını “cehenneme” çevireceğini ve çoğunu yaşanmaz hale getireceğini söylüyor: “Günlük hayatla ilgili her şey daha da kötüye gidecek.”
7 milyar ağaç hedefi
Daha fazla su yoğun mahsullere geçiş, yeraltı sularını önemli ölçüde tüketti ve bütün nehir sistemlerini kuruttu. İstanbul Üniversitesi arazi kullanımı uzmanı Doğanay Tolunay, “Sadece on yılda su kullanımımız üçte bir oranında arttı” diyor. Tolunay, bunun birçok çiftçiyi zaten düşük olan yeraltı sularını kullanan yasadışı kuyular açmaya zorladığını söylüyor. Türkiye Çevre Bakanlığı, 2003 yılında 2023 yılına kadar sürmesini planladığı bir çölleşme ile mücadele etmek ve yangınlar sonucu kaybedilen ormanları yeniden canlandırma programı başlattı. Programın hedefi 7 milyar ağaç dikmek. Dikilmesi planlanan çeşitler arasında çam ağaçlarının yanı sıra daha az su gerektiren sedir, huş, ceviz, dut ve dişbudak ağaçları da bulunuyor.
Durumun vahim olduğunu, ama umutsuz olmadığını söyleyen uzmanlar, Türkiye’nin uyum tedbirlerine önemli miktarda bütçe ayırması gerektiğini söylüyor. Tolunay, “En önemlisi Türkiye’nin kâğıt üzerindeki kelimelerden daha fazlası olan bir su yönetimi politikasına sahip olması gerekiyor” diyor.