Bediüzzaman'ın Bakışıyla Eğitim - 2

DİZİ: MUSTAFA ÖZTÜRKÇÜ
[email protected]

***

(Dünden Devam)

Bediüzzaman, siyaset tarihçisi gibi doğru bilgiler öğretiyor

Eserlerinde, ilim ile imanı imtizaç ettirerek, insanlığa vermek istediği Kur’ânî mesaj, sizce nasıl bir önem arz etmektedir?

Bediüzzaman, tarihi; rasyonel, doğru şekilde doğru gerçekleriyle, siyasi olayları ve olguları doğru olarak ve doğru tahliller ile, bunun yanında siyasi ve içtimai öğretiler de sunuyor eserlerinde. İçinde yaşanılan toplumun değerlerine dikkat çekiyor; o değerlerle barışık olmanın önemine vurgu yapıyor. Bu öğretilerine bakıldığında Bediüzzaman bir sosyolog, bir siyaset bilimci ve siyaset tarihçisi gibidir. Bediüzzaman yaşadığı dönemlere, Kur’anî ölçü alarak o perspektiften ışık tutuyor. Dolayısıyla Bediüzzaman, eserleri okuyanlara aynı zamanda sosyal, tarihî, siyasi ve içtimai olayları doğru bir süzgeçten geçirebilme özelliği kazandırıyor. O konulardan da derinlik kazandıran bir eğitim vermektedir.

Bediüzzaman; eserlerinde muhabbeti, kardeşliği ve ‘müspet hareket’ anlayışının toplum hayatına yansımasını sağlayacak öğretileriyle de birlikte yaşama ve asayişi muhafaza konusunda dersler veriyor; bu yönüyle de verdiği eğitimle toplumda ‘muhabbetle birlikte yaşama’ anlayışını gönüllere yerleştiriyor.

Bediüzzaman eserleriyle Meşrutiyet, hürriyet dersi veriyor

Bediüzzaman’ın en büyük özelliklerinden biri de her şeyden önce “hürriyet” kavramına sahip çıkmasıdır. Onun siyasi ve içtimai hayata bakışını yansıtan en önemli kavramların başında “hürriyet” gelir. Hürriyet ile birlikte toplumsal hayat içinde adaletin, hukukun, imtiyazsızlığın, kuvvetin kanunda olduğu; meclisin milletin kalbi mesabesinde bulunduğu bir siyaset dersini verir okuyanlara ve böylece onlara “meşrutiyet”, bugünkü anlamıyla “demokrasi” düşüncesini kazandırıyor; demokratlık dersi veriyor. Özellikle Münazarat ile Divan-ı Harb-i Örfî, Hutbe-i Şamiye ve Emirdağ Lahikası; Doğu’daki aşiretlere verdiği meşrutiyet derslerini ihtiva eder.

Bediüzzaman’ın eserlerinde dikkat çeken bir öğretim metodu da, her bir sözcüğün doğru şekilde kullanılmasıdır. Kendisi, eserlerinde kullandığı binlerce kelimenin ve önemli kavramların her birini doğru bir biçimde kullandığı gibi; İslamî ideolojiye sahip olan, bugün ‘Siyasal İslamcı’ denen kesim ile dine karşı mesafeli kesimlerde tartışılan meşrutiyet, demokratlık, cumhuriyet gibi kavramlara da Kur’anî bir bakış açısıyla; tartışmalara nokta koyar tarzda doğru şekilde tanımlar yaparak da sosyolojik ve siyasi değişimler sonucu ortaya çıkan durumlar konusunda ders vermiştir.

Eserlerinde, hukuk ve haklar konusunda yol gösteriyor

Toplum hayatında ‘hukuk’ onun için olmaz ise olmazdır. Ömrü haksız yere suçlamalarla hapislerde, zindanlarda geçen Bediüzzaman; mahkemelerde yaptığı savunmalarda, yazdığı mektuplarda, hususan Uhuvvet Risalesi adlı eserinde ve de çok değerli bir mektup olan ve her devlet idarecisinin başucunda bulundurması gereken; Adnan Menderes’e yazdığı mektupta ferdin hukukunun son derece önemli olduğunu, suçun şahsiliğini ders verir. Bediüzzaman’ın eserleri; lahikalar, müdafaalar bu bakımdan hukuk dersleri içeren ve hukuk öğreten önemli eserlerdir. Onun için Bediüzzaman: “Bir millet cehaletle hukukunu bilmezse, ehl-i hamiyeti dahi müstebid eder.” diyerek; hukuk bilmenin önemine işaret ederek, hukuk dersi veriyor. Bediüzzaman’ın eserlerini okuyanlar o nedenle onun müspet hukuk mücadelesinden, müdafaalarından, derslerinden hukuk dersi de alırlar.

Bugün çok önemli olmasına rağmen üzerinde çok durulmayan, okullarda okutulan “İnsan Hakları” dersini Bediüzzaman 100 yıl öncesinden beri eserlerinden istifade edenlere öğretegelmekte, insan hakları şuuru kazandırmaktadır.

İman dersi vererek imanları kurtarıyor

Bediüzzaman’ın en önemli gayelerinden birisi de eğitimdir. Bunun içinde din ilimleri ile fen ilimlerinin birlikte okutulmasını arzu etmiştir. Bu konuyu değerlendirir misiniz?

Bir tahrip döneminde tahriplere karşı yazılan Tabiat Risalesi, Haşir Risalesi, Kader Risalesi; tahrip edilmek istenen değerlere karşı İslamî akide derslerini vererek şüpheleri izale ediyor, imanları tahkikî hale getiriyor. İmanı zayıf olanlara da Üstad’ın ortaya koyduğu eserlerdeki hakikatler, nokta-ı istinat oluyor. Sözler, Mektubat, Şualar, Asâ-yı Musa ve her biri iman hakikatlerini terennüm eden eserler; dağları, bayırları, kırları, otobüsleri, yolları, toplum hayatının temeli haneleri, iş yerlerini birer okula, üniversiteye, kürsüye çevirerek verdiği dersler ile, imansızlığa karşı set çekmiştir. Bir yandan imanları kurtarırken diğer yandan da ‘doğru İslamiyet’ dersi vererek, eserlerindeki derslerle buna rehber olmuştur.

Bediüzzaman eserlerini okuyanlara bu eserler, iman ile birlikte terbiye de kazandırıyor. Bu açıdan Bediüzzaman’ın eserleri, okuyanların kazandıkları iman ile birlikte kendilerini terbiye etme hususiyeti içeren eserlerdir. Bediüzzaman’ın eserlerini okuyanlar Allah’a, peygamberlere, ahiret gününe, meleklere, kadere ve hayrın ve şerrin Allah’tan olduğuna bir iman ve tevekkül ile kendilerini terbiye ederek; davranışlarını bu inançla muhafaza etmeye çalışırlar.

(SON)

YARIN: YRD. DOÇ. DR. ÖMER ERGÜN