Matlûbun münasebetini göze alan ve rızasını tahsil eden rengârenk teşbih misâlleriyle doludur, Risâle-i Nur Külliyatı.
Bunlardan biri de “iki cenah” teşbihidir. Cenah, sözlüklerde “kanat, kol, yan, taraf” mânâlarına gelmektedir. Nur Külliyatı’nın muhtelif makamlarında, zengin bir çeşitlilikle “iki cenah” teşbihi kullanılmıştır. Kuşların göklere yükselmesi için çift kanada muhtaç olması hakikatine istinat edilerek, bazı ulvî hakikatlerin semalarına yükselten mütesanid manaların ifadesinde “iki cenah” teşbihinden faydalanılmıştır.
Meselâ, Resûl-i Ekrem (asm) birkaç yönden çift kanatlıdır. Hem insanların hem de cinlerin peygamberi olduğundan zülcenaheyndir. Hem dünya hem de ahiret saadetinin vesilesi olduğu için de iki kanatlıdır. Bir başka açıdan ise, icmâ ve tevatür kanatlarıyla Resûl-i Ekrem (asm) muhteşem bir tevhid bürhanıdır. Mu’cize ve icma kanadında enbiya, kerâmet ve tevatür kanadında ise evliya, onun (asm) dâvâsına kuvvet verirler.
Resûl-i Ekrem’in (asm) risâlet ve velâyet gibi öyle iki nuranî kanadı vardır ki, onu Cennete, Sidretü’l-Münteha’ya, ta Kab-ı Kavseyn makamına yükseltmiştir. Resûl-i Ekrem (asm) öyle zülcenaheyn bir mebustur ki, velâyet kanadıyla bütün varlığın Allah’ın huzurunda bir elçisidir; risâlet kanadıyla da Allah’ın varlık dünyasında bir memurudur.
Risâle-i Nur’da, zamanın da çift kanatlı olduğu dile getirilir. Mazi ve müstakbel, zamanın birbirini tamamlayan ve dengeleyen iki cenahıdır. Kanatsız veya tek kanatlı zaman eksiktir. Varlık mertebesi bakımından düşünüldüğünde, zamanın kanatlarını açabilme yeteneğindeki varlıkların daha yüksek bir hayat mertebesinde oldukları söylenebilir. Meselâ, insan ruh aynasına yansıyan geçmiş ve gelecek zamanların geniş kanatlarıyla, ezeliyetin ufuklarına uçabilecek eşsiz bir yaratılışa sahiptir.
Ubudiyet de çift kanatlı olmayı gerektirir. Yüksek kulluk makamlarına, ancak dinin hem imanî hem de amelî kanatlarıyla uçulabilir. “Yani, hakaik-i imanîye sağlam bir surette itikad etmek ve ferâiz-i diniyeyi imtisâl etmekle olur. Bu iki cenahta kusur varsa o yolda gidilmez.”  1
Bediüzzaman’ın meslek ve meşrebi çift kanatlıdır. Şefkat ve tefekküre dayanan mesleği, Rahim ve Hakîm isimlerinin tecellileridir.
Şamlı Hafız Tevfik’in tesbitine göre, bir önceki asrın müceddidi olan Mevlânâ Halid-i Bağdadi gibi Bediüzzaman da zülcenaheyndir. Mevlânâ Halid hem Kadirî, hem de Nakşîdir. Bediüzzaman’da ise Kadirî meşrebi ile Şazelî mesleği hâkimdir.
Hakikat yolculuğu da çift kanatlı olmayı gerektirir. Hakikat güneşini görmek için hem aklın, hem de vicdanın gözlerine ihtiyaç vardır. Hakikat yolculuğunun din ve fen kanatlarıyla olabileceği gerçeği, Bediüzzaman tarafından şöyle beliğane ifade edilir: “Vicdanın ziyası, ulûm-u dîniyedir. Aklın nuru, fünun-u medeniyedir. İkisinin imtizacıyla hakikat tecellî eder. O iki cenah ile talebenin himmeti pervaz eder. İftirak ettikleri vakit, birincisinde taassup, ikincisinde hile, şüphe tevellüd eder.”  2
Bediüzzaman’ın hayallerini süsleyen hem dinî ilimlerin, hem de fen bilimlerinin okutulacağı Medresetüzzehra üniversitesi, maddî açıdan da çift kanatlıdır. Şöyle ki: “Câmiü’l-Ezher’in kızkardeşi olan, Medresetü’z-Zehrâ namıyla dârülfünunu mutazammın pek âli bir medresenin Bitlis’te ve iki refikasıyla Bitlis’in iki cenahı olan Van ve Diyarbakır’da tesisini isteriz.”  3
Nur hizmetinde ihlâs sırrının gereği de çift kanatlı olmaktır. Sağındaki ve solundaki birlerle desteklenen tek bir, yüz on bir olabildiği gibi, Nur Talebeleri de tesanüd edebilecekleri kanat-misâl kardeşleri samimiyetle ararlar, bulurlar. Bediüzzaman, bir mektubunda, Mustafa Osman’ın Ahmet Fuad ve Mustafa Oruç ile, Nazif Çelebi’nin de Selahaddin ve İbrahim ile iki cenah bulduklarından bahsetmiştir. İki cenahla hizmet etmenin, Nur hizmetinde çok büyük iş göreceğini ders vermiştir.
Ubudiyetin en kısa yolu da çift kanatla kat edilir. Bediüzzaman’ın eşsiz ifadesiyle “aczin ve fakrın cenahlarıyla makam-ı âlâ-i ubûdiyete uçmaktır”  4 insanın yaratılış vazifesi.
Risâle-i Nur’un iki cenah teşbihleri ufuk açıcıdır. Hakikat yolcularını çift kanatlı hakikatleri keşfetmeye teşvik edicidir. Biz de büyük bir merak ve heyecanla çift kanatlar aramalıyız. Din yolunda iman ve İslâm gibi. Hayat yolunda dünya ve ahiret gibi. Kulluk yolunda acz ve fakr gibi. Hakikat yolunda akıl ve kalb gibi. Teklif yükünde havf ve reca gibi. Rü’yet iştiyakında cezbe ve incizab gibi...

Dipnotlar:
1- Mektubat, s. 26.
2- Münâzarât, s. 127.
3- A.g.e, s. 126.
4- Sözler, s. 286.