BEŞİNCİ REŞHA

Hem o nur ile; kâinattaki harekât, tenevvüat, tebeddülât, tagayyürat, manasızlıktan ve abesiyetten ve tesadüf oyuncaklığından çıkıp, birer mektubat-ı Rabbaniye, birer sahife-i âyât-ı tekvîniye, birer merâyâ-i esma-i İlâhiye ve âlem dahi bir kitab-ı hikmet-i Samedâniye mertebesine çıktılar.

Hem insanı bütün hayvanatın mâdûnuna düşüren hadsiz zaaf ve aczi, fakr ve ihtiyâcâtı ve bütün hayvanlardan daha bedbaht eden, vasıta-i nakl-i hüzün ve elem ve gam olan aklı o nur ile nurlandığı vakit, insan bütün hayvanat, bütün mahlûkat üstüne çıkar. O nurlanmış acz, fakr, akıl ile niyaz ile, nazenin bir sultan ve fizar ile nazdar bir halife-i zemin olur.

Demek, o nur olmazsa, kâinat da, insan da, hatta her şey dahi hiçe iner. Evet, elbette böyle bedî’ bir kâinatta, böyle bir zat lâzımdır; yoksa kâinat ve eflâk olmamalıdır.

ALTINCI REŞHA

İşte o zat, bir saadet-i ebediyenin muhbiri, müjdecisi, bir rahmet-i bînihayenin kâşifi ve ilâncısı ve saltanat-ı rububiyetin mehasininin dellâlı, seyircisi ve künuz-u esma-i İlâhiyenin keşşafı, göstericisi olduğundan, böyle baksan, yani ubudiyeti cihetiyle, onu bir misal-i muhabbet, bir timsal-i rahmet, bir şeref-i insaniyet, en nuranî bir semere-i şecere-i hilkat göreceksin; şöyle baksan, yani risaleti cihetiyle, bir bürhan-ı Hak, bir sirac-ı hakikat, bir şems-i hidayet, bir vesile-i saadet görürsün.

İşte bak: Nasıl berk-i hâtıf gibi, onun nuru şarktan garbı tuttu. Ve nısf-ı arz ve hums-u beşer onun hediye-i hidayetini kabul edip hırz-ı can etti. Bizim nefis ve şeytanımıza ne oluyor ki böyle bir zatın bütün davalarının esası olan “Lâilahe illallah”ı, bütün merâtibiyle beraber kabul etmesin?

Sözler, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul-2023, s. 265

LÛ­GAT­ÇE:

bedî’: eşsiz güzel.

berk-i hâtıf: göz kamaştıran şimşek.

eflâk: felekler, gökler, uzay.

fizar: ağlayıp inleme.

hums-u beşer: insanların beşte biri.

kitab-ı hikmet-i Samedâniye: her şeyin kendisine muhtaç olduğu, İlâhî icraatlardaki gayeleri gösteren kitap.

künuz-u esma-i İlâhiye: Allah’ın isimlerinin hazineleri.

mâdûn: aşağı, alt.

mehasin: güzellikler.

mektubat-ı Rabbaniye: her şeyi terbiye eden Allah’ın yarattığı ve her biri bir mektup gibi manalar ifade eden varlıklar.

merâyâ-i esma-i İlâhiye: Allah’ın isimlerinin tecellî ettiği aynalar.

risalet: peygamberlik.

sahife-i âyât-ı tekvîniye: yaratılışa ait delillerin sayfası.

saltanat-ı rububiyet: kâinatı terbiye ve idare edici olan Allah’ın saltanatı.

semere-ı şecere-i hilkat: yaratılış ağacının meyvesi, neticesi.

sirac-ı hakikat: hakikat lâmbası.

tagayyürat: başkalaşmalar, bozularak değişmeler.

tebeddülât: değişmeler, başkalaşmalar.

tenevvüat: çeşitlilikler.

ubudiyet: kulluk.

vasıta-i nakl-i hüzün ve elem ve gam: üzüntüyü nakleden araç.