İlk Bakışta Görülen Farklar 

İnsanlarla hayvanların gerek görünüşteki, gerekse iç âlemlerindeki fark, insanların ahsen-i takvim farkıdır. Elbette hayvanlar da güzel ve kusursuz yaratılmışlardır. Ama ahsen-i takvim sırrı farklı bir güzelliktir. 

Bir baraka ile son derece akıllı devreleri olan bir köşk düşünün. Baraka da güzel ve sıhhatli yapılmış, ama akıllı köşk gibi değil. Akıllı köşkteki yapı farkı ve zenginliği elbette barakada yoktur. 

Allah bütün yarattıklarını emsalsiz güzel yaratır. “Allah yarattığı her şeyi en güzel biçimde yaratmıştır.”1 Ayeti buna işaret ediyor. “And olsun biz insanı ahsen-i takvimde yarattık.”2 Ayetindeki güzellik ise bir başkadır.   

İkinci ayette en güzel biçimde yaratılma “ahsen-i takvim” ıstılahıyla anlatılmıştır. Bu ıstılah, insan oğlunun kâinatın bütününe karşı üstün yaratıldığını ifade ediyor. Çünkü başka varlıklarda “ahsen-i takvim” sırrı söz konusu değildir.  

Kur’ân insanın yaratılış güzelliğinden bahsederken, Allah’ın onu düzelttiğini, tesviye ettiğini, kendi ruhundan üflediğini3, kendi iki eliyle yarattığını4, kendi suretinde yarattığını5, onu yeryüzünde halife kıldığından6 bahseder.    

Özde Farklılıklar

Evet, hayvan da güzel yaratılmıştır şüphesiz. Ancak bu özellikler hayvanda yoktur. Hayvan ahsen-i takvimde yaratılmamıştır. Bu üstün sıfatlar insana verilmiştir.

İnsanın üstün sıfatlarının çoğu ilk bakışta görülebilir: İnsanın siması ile hayvanların yüzlerini bir masa üzerinde yan yana koysanız, insanın simasının estetik olarak daha güzel olduğunu görmekte gecikmezsiniz. Elbette ruh dünyaları daha da farklılık gösterecektir.  

İnsan ile hayvanın bu yaratılış farkını Bediüzzaman hazretleri bir misal üzerinde şöyle işaret ediyor: Büyük bir mülk sahibi, muhteşem sarayını bina ederken sarayında dört türlü işçi çalıştırıyor. 

1-Köleler, 2-Cahil işçiler, 3-Boğazı tokluğuna çalıştırdığı işçiler, 4-Ne yaptığını, niçin yaptığını, kimin için yaptığını, nasıl yaptığını, diğer işçilerin neler yaptıklarını ve mülk sahibinin maksadı ne olduğunu bilen akıllı işçiler. 

Birinci sınıf melaikelere, ikinci sınıf cansızlara ve ağaçlara, üçüncü sınıf hayvanlara, dördüncü sınıf da insanlara misaldir. 

İnsan Kâinatın Takvimidir

Hayvanlar yem ve yiyecek karşılığında istidatları dahilinde olan her türlü zor işin üstesinden rahatlıkla gelirler. Başka bir mükafat istemezler. İstidatları çerçevesinde çalışmak onlara doyulmaz lezzet verir. Başka bir iş de yapmazlar. 

İnsanlar ise, ne yaptıklarını, niçin yaptıklarını, kimin için yaptıklarını, yapmanın kurallarını, sair işçilerin neleri niçin yaptığını, Mülk Sahibinin maksadının ne olduğunu... vs bilirler. İnsanların sair işçiler üstünde bir riyaseti ve sorumluluğu vardır. Diğer işçileri yönlendirme, kullanma, gerektiğinde konumlandırma, gerektiğinde yapılandırma yaparlar. İnsanların rızıkları hayvanlarınkine göre son derece çok tercihli olarak yaratılmıştır. Fakat mükafatları sadece yiyecek değildir. Yiyeceklerin çok ötesinde, derecelerine ve rütbelerine göre, hatta dünyayı da geçip, ahirete uzanan derece derece maaşları vardır.7 

Kâinatın binası insanın takvimine göre tanzim edilmiştir. Mesela insanların inanç ve ahlak yapısı bozulduğunda kâinatın sona ermesi, insanlar için mahşerin kurulması bu takvimden birer örnektir. 

Dipnotlar:   

1- Secde Suresi: 7

2- Tin Suresi: 4

3- Sad Suresi: 72

4- Sad Suresi: 75

5- Buhârî, “E?ân”, 11; Müslim, “Birr”, 32

6- Bakara Suresi: 30

7- Sözler, s. 392