Bu hicaplar niçin konulmuştur? Bu kadar çok hicap konulmasaydı ne olurdu? Hicaplar açılıp O cemâli müşahede mümkün olabilir mi?

Bu hicapların yani perdelerin bir kısmının kalkmasıyla bile bir defa imtihan sırrı bozulurdu. O Sonsuz Güzeli görmek için irade ve ihtiyarı kullanmaya gerek kalmaz, güzellik göze sokulmuş gibi olurdu. O taktirde “Güzel Gören” ile “Çirkin Gören” arasındaki fark kaybolurdu.

Hem bazı perdelerin açılıp arkasının görünmesi, normal bir insanın takatini aşar, belki cezbeye, hatta cinnete yol açardı. Bu zorluğu güneşin ışığına, atmosferin katmanlarından (perdelerinden) süzülüp kırılarak takatimize uygun hale gelmedikçe asla bakamayışımıza benzetebiliriz.

Meselâ, o perdelerden sadece mülk perdesi kalkıp melekût perdesinin arkasında bulunan Hz. Cebrâil (as) aslî sûretiyle yani perdesiz görünse, insan onda yansıyan güzelliğe ve ihtişama dayanamazdı. Nitekim Hz. Hamza gibi bir pehlivan, Rasûl-i Ekrem’den  (asm) niyaz etti ki “Ben Cebrail’i görmek istiyorum.”Kâbe’de ona gösterdi. Dayanamadı, bîhuş oldu, yere düştü.1

Ama aynı büyük melek, Allah Rasûlü’nün (asm) mi’raçtaki seyr-i sülûkünde binler perde ve tabakaları onunla birlikte geçtiği halde belli bir perdede kalmış, oradan ötesinde Rasûlüllah’a (asm) refakat edememiştir. Bu perde, nûr-u İlâhîye yakınlığı ve ondan hissesinin fazlalığı sebebiyle tarifi imkansız bir güzelliğe bürünen Sidretü’l-Müntehâdır. Haşiye 1 Burası da Hz. Cibril (as) için son sınırdır ki: “Buradan bir parmak ucu dahî öteye geçersem Rabbimin sübhât-ı vechi (yani envâr-ı vechi veya sübhaniyyat tecelliyatı) beni yakar” demiştir. 2

Server-i Enbiya (as) o perdeyi de geçmiş ve rü’yet-i cemal ile müşerref olmuştur. Nitekim “Sidreyi bürüyen şey (insanların idrak etmekten âciz olduğu nûr-u İlâhî) bürüdüğünde, gözü şaşmadı (Hz. Musa gibi metanetini kaybetmedi) ve sınırı da aşmadı. Vallahi Rabbinin âyetlerinden en büyüğü (olan Cemâlini) gördü” buyrulmuştur. Haşiye 2

Bu sonsuz Güzelin cemalini daha dünyada iken rü’yete mazhar kılınan ve bu yolu açan Rasûl-ü Ekrem’in (asm) ümmetine de müşahede makamı lütfedilmiş, rü’yetullah ise kendilerine cennette vaat edilmiştir. Onun açık bıraktığı bu yoldan, cismen değil ama kalben giden ümmeti tabakaları, perdeleri ve berzahları geçip müşahede makamına çıkabilmektedir. 

Zaten gâyetü’l-gâyâtı müşâhetullah olan Latîfe-i Rabbaniyenin insan ruhuna takılması bunun içindir. 3 (“Latîfe-i Rabbaniye” makalemize bakılabilir.) “Evliya-i ümmeti, ruh ve kalple cadde-i nûranîde Mi’rac-ı Nebevînin gölgesinde seyr-i sülûk edip istidatlarına göre makâmat-ı âliyeye çıkıyorlar.” 4

Cemâl-i İlâhîyi müşahede makamının Haşiye 3 uzun ve riskli yolu seyr-i sülûkte, kısa ve selâmetli yolu ise Risale-i Nurdadır. “Risale-i Nura sahip olanlarda yetmiş bin diye söylenen perdeler kalkmaya ve Varlık Dağı delinmeye başlar.” 5 Bediüzzaman Hazretleri Zühre, Katre, Reşha temsiliyle üç farklı karakter ve kabiliyetin bu perdeleri nasıl aşıp müşahede makamına erişebileceğini izah etmiştir. Bu üç tipten belki en avantajlısı fakir, renksiz ve enaniyetsiz olan reşhadır ki, sahabe mesleğine tebean iman, teslimiyet ve ubûdiyet yoluyla gittiğinden, akrabiyet sırrına mazhar olmakta ve hangi mertebede bulunursa bulunsun, ayn-ı şemse karşı, aynelyakîn tarzda, safî bakılacak bir delik, bir pencere bulmaktadır. 6

Bu üç tipin farklı versiyonları olduğunu ve her birinin tercih ettiği yolun da farklı olduğunu Lemaât’daki “Fatiha’nın âhirinde işaret olunan üç yolun beyanı” temsiliyle 7 yani bulut ardındaki güneşi görmek için biri yeryüzünü yürüyerek arkasına dolaşan, diğeri yeryüzünü delip arka yüzüne geçen, öbürü de âyâtın asansörüyle bulutların üstüne kolayca çıkan ve böylece güneşi görmeyi başaran üç adamın alegorisiyle bir başka açıdan ele alan Üstad Bediüzzaman’ın (ra) her üç yolu da denediğini, hakikate ve müşahede makamına her üç yol ile de vasıl olduğunu anlıyoruz. Mesnevî-i Nûriye’deki bir çok “i’lem” bu yollarda karşılaşılan perdelerin bir ifadesi ve aynı zamanda o perdeleri Kur’ân delgeçiyle nasıl açtığının hikayesidir.

Hakikat dersini üveysî bir surette “Perde-i gayb açılsa yakînim ziyadeleşmeyecek” 8 buyuran İmam-ı Ali’den (ra) aldığını 9 ifade eden Bediüzzaman Hazretleri, âyet asansörüne bindiren risaleleriyle “ayne’l-yakîne yakın bir ilme’l-yakîn” 10 yolunu, belki “ilmelyakînden aynelyakîne, aynelyakînden hakkalyakîne iblağ eden” 11 bir müşahede yolunu göstermiştir.

Rabbimiz dünyada müşâhede makamına kolay olan yoldan erişmeyi, ahirette de “RÜ’YETULLAH” ile müşerref olmayı nasip eylesin! Âmin!

Dipnotlar:

1 -19. Mektup, 15. İşâret, 2. Şube. 2 -Tecrîd-i Sarîh, X/59-60; TDV İslâm Ans. “Sidretü’l-Müntehâ” md.; Elmalılı, İsra, 1. 3- Hutbe-i Şâmiyenin 2. Zeylinin 2. Kısmı. 4- 31. Söz, 3. Esas. 5- Âyetü’l-Kübrâ, Hasan Feyzi (r.a)’in Takrizi. 6- 24. Söz, 2. Dal. 7 -Ayrıca bk. 31. Söz, 1. Maksadın sonu. 8- 7. Şua, Âyetü’l-Kübrâ, 16. Mertebe. 9- Emirdağ L. 288. 10- 7. Şua, Âyetü’l-Kübrâ, 14-15. Mertebe. 11- 7. Şua, Âyetü’l-Kübrâ, 2. Bab, 3. Menzil, 4. Hakikat. 

HAŞİYE 1: Sidretü’l-Müntehâ: son noktada bulunan ağaç anlamına gelir. Şecere-i Kevn de denir. Bütün âlemlerin müntehâ-i teşekkülatı olarak âlem-i emrin hududuna dikilmiştir. Kökleri Arş’ta dalları ise tüm mükevvenatı kuşatmış bir ağaç şeklinde gösterilmiştir. Burası Hz. Cibril’in aslî haliyle bulunduğu makamı ve aynı zamanda onun sınırıdır. Güzelliğini tasvir etmek imkânsızdır. Üstad “Cennetü’l-Me’vâ gövdesi” olduğunu söyler. Cennetin son noktası olması, yaratılmışlara özgü bütün bilgilerin burada son bulması gibi sebeplerle müntehâ ismi verilmiştir. Yukarıya çıkacak veya aşağıya inecek her şey o sınırdan alınıp verilir. bk. 31. Söz; TDV İslam Ans. “Sidretü’l-Müntehâ md.; Buhârî, Sahih, IV/246; Müslim, Sahih, I/146-149; Tirmizî, Sünen, V/387. 

HAŞİYE 2: Necm Sûresi, 53/16-18 Bu âyetlerin parantez içinde verilen yorumlarıyla bu şekilde anlaşılması da mümkündür. bk. Elmalılı, VII/4586. 

HAŞİYE 3: Müşâhede Makamı: En basit anlatımıyla ‘eşyâyı tevhid delîliyle görme’ olarak kabûl edilmiştir. (Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, s. 262) Muhâdara, mükâşefe ve müşâhede şeklinde üç aşamada gerçekleşir. Muhâdara, Hakk’ın zikri ve fikriyle her anda ve her yerde ve her vesileyle O’nun hatırlanması, O’nun huzurunda olunduğunun fark edilmesidir. Risale-i Nur’un sebatkar okuyucularına kazandırdığı ilk hal budur. Bu halin inkişafı ve bütün letâife işlemesiyle Mükâşefe, yani delillere ihtiyaç kalmadan kalbin Hakk’ın huzurunda bulunması hali meydana gelir. Müşâhede ise hiçbir şüphe kalmadan Hakk’ın kalpte huzurudur. Müşâhede hissî bir görme ve algılama değil, mânevî ve ruhî bir keyfiyettir. İlme’l-yakîn, ayne’l-yakīn ve hakka’l-yakīn de bu üç halin başka bir tarzda ifadesidir. (bk. Gazzâlî, el-İmlâ, I, 79)

Fotoğraf: Kübra ÖRNEK