Ezanın her tekrar edilişinde tevhid ve risâlet ilân olunmakta, imandan sonra en mühim hakikat olan namaza dâvet edilmektedir. Bundan dolayı ezanı duyan mü’minin İlâhî dâvete icabet etmesi imanının bir icabıdır.

Peygamberimiz (asm), “Ezanı duyduğunuzda müezzinin dediği gibi deyin” 1 diyor.

Hanefîlerin görüşüne göre, ezan okunduğunda icabet etmek vaciptir. Kamete icabet etmek ise, sünnettir. Diğer mezheplere göre, her ikisine de icabet etmek vacip değil sünnettir. 2

Camide veya mescitte o vaktin namazı için ezan ve kamet getirilmiş ise tekrar kamet getirmeye gerek yoktur.

Müezzine icâbet, hem dil ile söylediklerini tekrarlamak, hem kalben onların doğruluğunu hissetmek, tasdik etmek; hem de cemaate katılmak şeklinde anlaşılabilir. Bu bakımdan insan, içinde bulunduğu durum hangi icâbet şekline imkân veriyorsa onu yerine getirebilir.

Müezzine icabet etme hakkında rivayet edilen hadislerden hareket eden âlimler, ezan duyulduğu zaman müezzine icabet etmenin, söylediklerini tekrar etmenin vacip olduğunu söylemişlerdir. Fakat, çoğunluğun kabul ettiği görüş, müezzinin okuduğu ezanın tekrar edilmesinin sünnet olduğudur. 3

“Mümkün mertebe ezan okunurken başka bir şeyle meşgul olmamalı. Bir an için konuşmaya, meşguliyetlere ara verilmeli. Bir hürmet ve tâzim içinde, huşû içinde ezanı dinlemeye çalışmalı. Bedaiu’s-sanâî ve el Fetâva’l-Hindiyye gibi fıkıh kaynaklarında, ‘Ezan okunurken müezzinin söylediklerini tekrar etmekten başka bir şeyle meşgul olmak, konuşmak uygun değildir’ denmektedir. Hattâ, “Kur’ân okunurken bile olsa, durup ezanı dinlemek, icâbet etmek daha faziletli olur” 4 kaydı yer almaktadır” 

Bu husus başka bir kaynakta şöyle ifade edilmektedir: “Kur’ân’da olsa, ezan okunurken okumakta olan kimsenin okumasını kesmesi müstehaptır. Çünkü ezan kaçar, fakat okumak kaçmaz.” 5

Fakat yetiştirilmesinde âciliyet olan bir işi bir an önce bitirmeye çalışmak gibi meşrû meşguliyetlerde bulunan bir kimsenin, ezan okunurken işine devam etmesi, edeni sevabından mahrum bırakır; ama onu günaha sokmaz.

Gönüller Sultanı Efendimiz (asm), şu hadis-i şerifleriyle bizlerden önemli taleplerde bulunuyor, hatta emrediyor:

“Ezanı işittiğiniz zaman müezzinin söylediğini aynen tekrar edin. Sonra bana salât u selâm okuyun. Zîra kim bana salât u selâm okursa Allah da ona on misliyle rahmet eder. Sonra benim için el-Vesîle’yi taleb edin. Zîra o, Cennette bir makamdır ki, mutlaka Allah’ın kullarından birinin olacaktır. Ona sahip olacak kimsenin ben olmamı ümid ediyorum. Kim benim için Allah’tan el-Vesîle’yi taleb ederse, şefaat kendisine vâcib olur” 6 buyuruyor.

 “Ezan sesini işitince Vesile Duâsı’nı okuyan hiçbir kimse yoktur ki, kıyamet günü bana, onun için şefaat etmek vâcip olmasın.” 7

“Ezanı işittiği zaman Vesile Duâsı’nı okuyana, kıyamet gününde benim şefaatim helâl olur.” 8

“Ezanı işiten bir Müslüman müezzinin sözlerini ondan sonra tekrar eder. Ancak, “Hayye ale’s-salâh” ve “Hayye ale’l-felâh”tan sonra “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh” (bütün değişimler, bütün güç ve hareket Allah’ın iradesiyle mümkündür) cümlesini söyler. Sabah ezanında ilâve edilen, “es-Salâtü hayrün mine’n-nevm” cümlesine de, “Sadakte ve berirte” (doğru ve haklı söyledin) diye karşılık verilir.

“Sözlükte ‘bildirmek, duyurmak, çağrıda bulunmak, ilân etmek’ mânasında bir masdar olan ezan kelimesi terim olarak farz namazların vaktinin geldiğini, nasla belirlenen sözlerle ve özel şekilde mü’minlere duyurmayı ifade eder.

Dipnotlar:

1- Müslim, Salat, 7. 2- El Fıkhu’l-İslâmî, 1: 552-553.

3- Neseî, Ezân: 33. 4- Bedâyi, 1: 155. (https://sorularlaislamiyet.com)               

5- Prof. Dr. Vehbe Zuhaylî, İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, 1: 432.

6- Tirmizî, Salât, 154. 7- İbni Mâce, Ezan, 4. 8 - Neylü’l-Etvâr, 2: 54.