World Justice Project (Dünya Adalet Projesi) adlı kâr amacı gütmeyen bir organizasyon 2023’ü değerlendiren bir rapor hazırlayıp yayınlamış ve bir bakıma Türkiye’ye de ‘karne’ vermiş.
Ülkelerin uygulamada hukukun üstünlüğüne ne ölçüde bağlı olduğunu gösteren bir değerlendirme olan bu belgeye göre ülkemizin hukuk terazisindeki durumu iyi değil. 2006 yılında kurulan bu organizasyonun ortaya koyduğu tablodan, Türkiye’yi idare edenlerin de memnun olmaması icap eder.
Tabii ki böyle tablolar ortaya koyan kuruluşlara karşı ilk tepki, “Bizi çekemiyorlar” demek ya da “Düşman” ilan etmek oluyor. Bunun yerine “Acaba bu ‘karne’de bir hakikat payı var mı? Acaba bize, ‘Omuzunuzda akrep var’ mı diyorlar?” şeklinde bakmak gerekmez mi?
İlgili ‘rapor’un özet olarak paylaşıp yorumlandığı yazıda şöyle denilmiş: “(...) Gelelim Türkiye’nin 142 ülke içinde ancak 117. sırada olabildiği hukuk devleti sıralamasının alt araştırmalarına. Türkiye endeks hesaplamasında yüz üzerinden 41 puanla 117. sırada, durum gerçekten çok vahim, lise öğrencisi olsak on üzerinden 4 ile hukuk devleti dersinden sınıfta kalıyoruz yani. Bölge ülkeleri içinde, bu durum ilginç, on beş ülke içinde sonuncuyuz. Yukarı orta gelir seviyeli ülke olarak değerlendiriliyoruz ve bu gruba giren 41 ülke içinde sıralamamız 39.
“Yolsuzluk endeksinde 142 ülke içinde 71. sıradayız, temel haklar konusunda yine 142 arasında sıralamamız 133, (...) hukuk yargılaması kalitesi sıralamasında 142 ülke içinde 119, ceza yargılaması kalitesi sıralamasında da 107. sıradayız. (...) İktidarın güç ve kullandığı yetkilerine anayasal, yasal sınırlamalar getirebilme alanında da 142 ülke içinde 137. sıradayız. (...) Durum bu.” (Eser Karakaş, arti gercek.com, 2 Ocak 2024)
Bu tablo ile kim övünebilir? Diyelim ki ekonomimiz iyi olsun. Hukuk sahasındaki bu karne bizim için kötü değil mi?
Türkiye’yi idare edenler bu ‘karne’ye mutlaka itiraz edeceklerdir. Fakat itirazlarını sağlam temellere dayandırmaları icap etmez mi? Sadece inkar ederek, yok sayarak ya da “Bizi çekemiyorlar” diyerek işin içinden çıkılabilir mi?
İtiraz eden idareciler bir toplantı yapıp, “Onlar şöyle demiş. Ama gerçek rakamlar şudur. Türkiye’de çok hassas işleyen bir hukuk ve adalet sistemi vardır. Bunu da uluslar arası belgeler gösteriyor” diyebilir mi?
Övünemediğimiz raporlar yerine, göğsümüzü gere gere savunabileceğimiz ‘karne’ ve ‘raporlar’a ihtiyacımız var. İnanın, hukuk ve adalet yolu tercih edilmeden ‘karne’mizin düzelme imkanı yoktur vesselam.