İlmin ve kültürel değerlerin kaybedilmesi, vücuda kan ve enerji taşıyan önemli damarların fonksiyonlarını yitirmesine benzetilebilir. Unutulan değerlerimizden önemli bir şahsiyet olan, Şafii Mezhebi’nin büyük âlimlerinden, aynı zamanda devrinin tanınmış hekimlerinden Şehabeddin Ahmed el Kalyûbî’yi mütevazi bir çalışma ile, tıb yönünden tanımaya çalışacağız. Sadece vefat tarihi bilinen Kalyûbî, Kahire yakınlarındaki Kalyûb Köyü’ndendir. Vefat tarihi 1658 olan ve çağında Şafii fıkhının otoritesi kabul edildiğinden, ikinci Şafii namıyla tanındı. Eserleri başta Fransızca olmak üzere Batı dillerine çevrildiği halde, Türkiye’de bilinmemektedir. Bu da kültürümüzle derinlemesine ilgilenmediğimizin bir göstergesi sayılabilir. Fıkıh ilminin yanında, eserler verecek derecede başarılı ve hâzık bir hekîm olan Kalyûbî’yi tıb yönüyle tanımaya çalışmamız, İslâm Tıb Kültürü yönünden önem kazanacaktır. 3 tanesi tıb alanında olmak üzere 16 değerli eser bırakmıştır. Doğum tarihi bile tesbit edilemeyip, unutulmuş gibi duran, değerli fıkıh âlimi ve hekîm olan Kalyûbî’nin ulaşabildiğimiz eseri ‘Tezkire’t Kalyûbî Fi’t Tıbb vel Hikme’den sızdırabildiğimiz tadımlık hikmet damlalarından faydalanmaya çalışacak ve bütünü elde edemezsek bile, bir kısmından mahrum kalmamak gayesiyle, önemli yerlerinden birkaç demet toplamaya gayret edeceğiz. Kalyûbî’yi Allah’ın (cc) geniş rahmetine emanet ederek başlıyoruz.

 ‘İnsanı yaratılanların en mükemmeli olarak halk edip, ona konuşma, idrâk ve sanat eseri yapabilme özelliği vererek farklı kılan, bedenindeki sanatı ve aklı faydalanabileceği işler yapabilmesi için sebep yapan, Sonsuz Kudret Sahibi Allah’a (cc) hamdolsun. Her insanın öğrenip, faydalanması için, yalnız ihlâslı olarak ve yalnız Allah’ın (cc) rızası gaye edilmiştir. Beklediğimiz KARÎB ve KADÎR (cc) olana yapılacak makbul duâlardır. Kitabımızda tıbbın önemli bilgileriyle, beden ilminin hallerini, sağlık ve hastalık durumlarını araştırarak, sağlığın devamı ile, hastalıkların tedavisi için bilgiler vererek, yardımcı olmaya çalışacağız.

İ’LEM, bütün hastalıkların kaynağı, huy ve davranışların bozukluğu ve iç salgı bezlerinin bozulan fonksiyonlarından ortaya çıkar. En önemli bir hastalık sebebi ise, gıdaların sağlıksız şekilde karıştırılması sonucu, bozulan sindirim fonksiyonlarıdır. HAVA KİRLİLİĞİ, sağlığı olumsuz etkileyen meskenler, uğraşılan sanatlar ve iş sağlığı, UYKU SAĞLIĞI, uygun dinlenme şartları ile sağlıklı bağırsak faaliyetleri, sağlıklı yaşamanın uyulması gereken şartlarındandır. Hekim bu şartları uygulatırsa, sağlıkta hiçbir bozulma olmayacaktır. Ancak yaşanabilecek haller, HAKÎM ve KUDDÛS’un (cc) takdirine bağlıdır.

Baş ağrılarında, elma, armut veya ayva çiçeklerinden hazırlanan çay şeklindeki bal karışımlı şuruplar çok faydalıdır. Baş ağrısı ile birlikte, sıcaklık hissi de varsa, serinletici olarak erik veya taze üzüm yemek hastayı rahatlatır. Gül suyu, yasemin koklamak, gülü ezerek elde edilen yumuşak madde ile alın, boyun ve şakaklara masaj yapmak ve koklamak fayda sağlar. Menekşe yağı koklamak ve masaj yapmak veya suya üç damla damlatılarak içmek rahatlamaya vesile olur. Limon suyu içmek, kebabiye yemek, gül suyu ile kişniş suyu ve az miktarda badem yağı karıştırarak masaj uygulamak denenmiş ve faydası görülmüş bir uygulamadır. Acı badem yağı, üzerlik, karabiber, udi-hindi, papatya yağının sirkede bir süre bekletilerek hazırlanan karışım ile masaj yapmak fayda sağlar. Bu bitkilerle hazırlanacak çaylar da ferahlatır. Baş ağrısına mide ağrıları eşlik edecek olursa, ayva, armut yemek; üzüm, erik veya dut suyu içmek şifaya vesile olur. Suyu çıkarılabilen bütün meyvelerin suyu fayda sağlar. 

Soğuk algınlığı ve nezle rahatsızlıklarında papatya, baş, vücut ve kemiklerdeki ağrıları giderir. Temirhindi şerbeti veya arpa suyu içmek vücuda direnç kazandırır. Turunçgillerin suyuna, az şeker karıştırarak buruna çekmek ferahlamaya vesile olur. Fındıkla birlikte az karabiber yemek, kişniş, sarımsak, kimyon gibi baharatlardan yemek veya sulandırıp burna çekmek fayda sağlar.

Unutkanlık halinin arttığı durumlarda kara halile balla karıştırılarak yenir, aynı zamanda küçük bir parça kündür çiğnemeye devam edilir. Hafızayı kuvetlendirip, anlama kapasitesini

arttırmak için koyun eti, turp yemek fayda sağlayacaktır. Ayrıca eşit miktarda kündür ve topalak toz haline getirildikten sonra üç gün süre ile günde on gram yenir. Beş gün aralıklarla bu şekilde devam edilir. Faydalı bir deva denenerek anlaşılmıştır. Baş ağrısı ve unutkanlığı kesret-i kelâm (çok konuşmak), kesret-i cima, kesret-i ekl (çok yemek), aşırı gündüz uykusu dâvet eder. Baş dönmesinde kuru kişniş toz haline getirilerek, sirke ile ıslatılır; kırmızı kuru üzüm ile uykudan önce 1-2 tatlı kaşığı miktarı yenir.

İnsanların çok sıkıntı çektiği vesvese hallerinde sinameki, yeşil kişniş, keçi sütü veya pazıdan hazırlanan yemekten üç gün süre ile yenmesi, önemli destek sağlar. Göz sağlığının devamlı olabilmesi için aşırı sıcak ve soğuk havalardan, sert rüzgârdan, toz ve dumandan sakınmak gerekir. Kesret-i cima, ağlama, çok uyku veya uykusuzluk, ince işlemeli eşyalara uzun süre bakmak, çok parlak ve beyaz eşyalara uzun süre bakmak ta göz sağlığını olumsuz etkiler. Gözün görme kapasitesini arttırmak amacıyla sürme (ismid), soğan, turp, sarımsak veya rezene suyu ile sürme işlemi (iktihal) uygulamak büyük destek sağlayacaktır.     SAĞLICAKLA KALIN