Bir soru: Daima kötülük yapan şeytanların yaratılmaları ve Mü’min insanlara musallat olmaları, onların yüzünden bir çok insanın imanını kaybetmesi ve küfre düşmesi çirkin görünüyor. Cenab-ı Hakk'ın rahmeti, buna niçin müsaade ediyor?

Cevap: Şeytanların yaratılmasında az şerlerle beraber, bir çok hayırlı maksatlar ve insanların mükemmel olmaları için çok hikmetler vardır.

Bir çekirdekten ondan çıkan kocaman bir ağaca kadar, aralarında bir çok mertebe ve basamaklar vardır. Cenab-ı Hak, insanın yaratılışında ona benzer bir çok kabiliyet ve istidat mertebelerini yaratmıştır. İnsana verilen bu kabiliyet ve yeteneklerin ortaya çıkıp gelişmesi ve meyve vermesi için bir hareket ve mücahede lâzımdır. Bu mücahede de ancak şeytanların varlığı ile mümkün olur.

Şeytanların varlığı olmasaydı, insanların makamları, melekler gibi sabit kalacaktı, istidat ve yetenekleri gelişmeyecekti. Şeytanla ve nefisle mücahede ederek a'lâ-yı illiyyîne (en yüksek mertebeye) çıkan Hz. Ebu Bekir’le, şeytana ve nefse esir olup esfeli safiline (en aşağı derekeye) düşen Ebu Cehil ile aynı seviyede kalacaktı.

Nasıl ki, bin ve on çekirdeği toprağa eksek, bini bozulup onu yeşerip ağaç olsa, o on ağacın verdiği fayda, bin çekirdeğin bozulması ile meydana gelen zararı hiçe indirir. Aynen bunun gibi nefis ve şeytanla cihad ederek yıldızlar gibi insanlık âlemini şereflendirip nurlandıran on insan-ı kâmilin (en mükemmel insanın) insanlara verdiği faydalar, zararlı haşereler nevinden binlerce kişinin nefis ve şeytana uyarak küfre düşmesi ile insanlığa verdiği zararı hiçe indirir.

Başta Hz. Muhammed (asm) olmak üzere diğer peygamberler ve her bir sahabenin bir yıldız gibi olması yanında, yaşadıkları asırları şereflendirip aydınlatan İmamı Azam Ebu Hanife, İmamı Şafiî, İmamı Rabbanî, İmamı Gazali, Mevlânâ Celâleddin-i Rumî ve çağımızda Bediüzzaman Said Nursî gibi kutupların insanlık âlemine verdikleri faydalar, şeytana uyan ve küfre düşen çok sayıdaki insanın verdiği zararı hiçe indirir. 1

Dipnot:

1- Lem’alar, s. 153-154.