Bunun için, İslam, harcanan emekleri, dökülen alın terini önemli sayar. Allah rızası gözetilmeyen, helal-harama dikkat edilmeyen ve adil olmayan her türlü iş ve ticaret yasaklanmıştır.

İslam ahlaklı davranmayı emrettiği gibi iş hayatında da iş ahlakını emretmektedir. Buna ‘Çalışma etiği’ denmektedir.

İslam ülkelerinde, iş ve ticaret hayatında ahlakın temelinde doğruluk, dürüstlük öne çıkan özellikler olmalıdır.

Özellikle helal-haram dengesini kurmakta çok hassas davranılmalıdır. İşveren çalışanın emeğine ve alın terine saygı duymalı ve gereğini yapmalıdır. Kişi hangi görevde olursa olsun İslam’ın çalışma ahlakını giyinmesi gerekir. Bunun temelinde ise, doğruluk ve dürüstlük ve helal-haram anlayışı gelir.

İşverenin görevi, emeğe ve alın terine saygıdır. İnsan haysiyetini ve kamu hukukunu korumak, can güvenliğini tehlikeye atmamaktır. İş ve ticaret hayatında işverene düşen, huzurlu bir çalışma ortamı sağlamaktır.

Resûlullah (sav) “Çalışana ücretini, alın teri kurumadan önce veriniz”1 demiştir. Demek ki; çalışanın emeğinin karşılığı tam olarak ödenmesi gerektiği gibi işveren ve işçi arasındaki ilişkiler kardeşçe, insaf ölçüleri içersinde samimi bir şekilde olmalı ve devam etmelidir.

Bunların yanında ibadet ve dinlenme gibi ihtiyaçlar için gerekli imkânlar karşılıklı konuşarak çalışma planını ve sürdürülmesini etkilemeden devamı için kararlaştırılmalıdır.

Aynı zamanda, işveren, çalışanlarının, iş güvenliğini ve sağlığını korumaya yönelik bütün tedbirleri almalıdır.

İşverenin görevleri olduğu gibi çalışanların da işverene karşı görevleri muhakkak ki vardır/olmalıdır. İşçiler de işlerini sağlam, doğru ve yerinde ve tam gereği gibi yapmalılar. Verimden ve kaliteden taviz vermezler, işverenin malını kendi malı gibi korurlar. İşverenin aldığı iş güvenliği kurallarına kendi uyduğu gibi çalışma arkadaşlarının da uymasını sağlar.

Çalışan aldığı ücretin hakkını vermeli, işveren de çalışanın emeğinin karşılığını tam olarak vermelidir.

Burada çalışanların, dinî farzlarını yerine getirmek suretiyle dünyevî çalışmaların da bir ibadet hükmüne geçtiğine dair Üstad Said Nursi’nin başından geçmiş bir hadesiy aktarmak istiyorum: “Üstadımız Bediüzzaman Hazretleri ile birlikte, bir gün, Eskişehir’deki Yıldız Otelinde bulunuyorduk. Şeker fabrikasından yanına gelen birkaç işçi ve ustabaşına kısaca dedi: “Siz farz namazlarınızı kılsanız, o zaman, fabrikadaki bütün çalışmalarınız ibadet hükmüne geçer. Çünkü milletin zaruri ihtiyacını temin eden mübarek bir hizmette bulunuyorsunuz.”2

Dipnotlar:

1- İbn Mâce, Rühûn, 4. 2- https://kulliyat.risaleinurenstitusu.org/tarihce-i-hayat/altinci-kisim-emirdag-hayati/405