Avrupa’da patlak veren (1 Eylül 1939) II. Dünya Harbi bütün şiddetiyle devam ederken, harpten 21 gün sonra İzmir’de büyük ve yıkıcı bir zelzele meydana geldi.
7.1 şiddetindeki depremin merkez üssü, İzmir şehir merkezinin 120 km. kuzeyinde yer alan Dikili ilçesi olduğu tesbit edildi.
Ege Denizinden iç kesime doğru uzanan Dikili-Bergama fay hattının kırılmasıyla vuku bulan 7.1 şiddetindeki bu sarsıntıda, 2000’den fazla binanın yıkıldığı, bazı kayıtlara göre 100’den fazla insanın enkaz altında kalarak vefat ettiği anlaşılıyor. Yaralıların sayısı ise, o tarihte maalesef tam olarak tesbit edilemedi..
Depremin şiddetine nazaran hasar büyük olmakla beraber, şükür ki insan kaybı nisbeten az olmuştur.
Aynı günlerde yaşanan fecî bir durumu da nazara vermekte fayda var: Deprem sonrası İzmir'de can pazarı yaşanır ve Ege Bölgesi kan ağlarken, depremin hemen ertesi günü (23 Eylül) resmî törenle Tekirdağ Şarap Fabrikasının açılışı yapıldı.
«
Anadolu toprakları o tarihlerde “harp belâsı”na mâruz kalmadı. Ne var ki, 5-6 sene devam eden İkinci Dünya Harbi (1939-45) boyunca Anadolu’da peşpeşe büyük depremler yaşandı.
İzmir ve çevresindeki hemen bütün yerleşim merkezlerini sarsarak korkulu günlerin yaşanmasına sebebiyet veren Dikili zelzelesinin hemen ardından, Anadolu coğrafyasındaki diğer fay kırıkları da adeta sıtmaya tutulmuşcasına titremeye başladı.
Meselâ, Dikili’deki sarsıntıdan 2 ay kadar sonra Tercan’da ve 3 ay sonra da (27 Aralık 1939) Erzincan’da Anadolu tarihinin muhtemelen en büyük ve en yıkıcı depremi (7.9) vuku buldu.
40 bine yakın insanımızın vefatıyla neticelenen Erzincan zelzelesinden sonra ise, yaklaşık 4 sene içinde Niğde, Develi, Yozgat, Muğla, Erciş, Bigadiç, Sındırgı, Osmancık, Çorum, Niksar, Erbaa, Hendek, Tosya, Ladik, Gerede, Düzce, Mudurnu, Gediz, Ayvalık, Edremit ve Ceyhan'da yıkıcı ve ölümlü pek şiddetli depremler yaşandı.
Bir yandan peşpeşe zelzele felâketi yaşanırken, bir yandan da ülke genelinde kuraklık ve yağmursuzluk baş gösterdi. Hemen her tarafta "kaht û galà" zuhur etmeye başladı.
«
O tarihlerde Kastamonu’da sürgünde bulunan Bediüzzaman Hazretlerine zelzele bahsi soruluyor. “Neden başka yerde değil de İzmir ve Erzincan gibi yerlerde sarsıntı daha şiddetli olduğu” şeklindeki suale 14. Sözün Zeylinde şu şekilde cevap veriyor:
“Bîçare Erzincan gibi yerlerde daha ziyade sarsmasının iki vechi var:
"Biri: Hataları az olmak cihetiyle temizlemek için ta'cil edildi.
"İkincisi: O gibi yerlerde kuvvetli ve hakikatlı iman muhafızları ve İslâmiyet hâmileri az veya tam mağlub olmak fırsatıyla, ehl-i zındıkanın orada tesirli bir merkez-i faaliyet tesisleri cihetiyle en evvel oraları tokatladı, ihtimali var. La ya’lemu gaybe illallah.”
«
Zelzele, bizim bir gerçeğimiz. Yani, Anadolu coğrafyasının bir kaderidir deprem. Bu, hiçbir şekilde unutmaya da, ihmale de gelmez bir mukadderattır. Ne var ki, ekseriyet itibariyle, gafletle depremi unuttuğumuz zamanlarda, o, apansız çıkagelir ve hazırlıksız bir şekilde yakalar bizi.
Şimdiye kadar genelde hep öyle oldu. 6 Şubat 2023’te ise en fecîsi yaşandı. Yine de ümit ve temenni edelim ki, hiç olmazsa bundan sonra aynı gaflet ve aynı ihmâlkârlık hâli içinde yıkıcı ölümcül depremlere yakalanmayalım.