Dostoyevski’nin “Hepimiz Gogol’ün Paltosundan çıktık” sözü meşhurdur. Bu sözü “Hepimiz Yeni Asya yazar okulundan çıktık” şeklinde uyarlamak mümkün olabilir mi?
Gogol, Rus halkının hayatı üzerinden, aslında bütün insanlığın meselelerine neşter vurmuş, çok yazarın yetişmesine öncülük etmiş bir yazar.
Yeni Asya ise, “Gayemiz vatan sathını bir mektep yapmaktır” parolasıyla yola çıkmış. Neşriyatıyla yüzlerce esere imza atmış, edebiyat dünyasında yüzlerce yazarın yetişmesine fidanlık yapmış. Kaç neslin yetişmesine vesile olmuş.
***
Dostoyevski, kendisini ve Rus edebiyatını etkilediği için, bir vefa ve şükran nişanesi olarak bu sözle Gogol’ün hakkını teslim eder.
Yeni Asya’da yetişen yazarların içinde; vefa borcunu ödeyenler, hakkını teslim edeler de var, vefasızlık gösterip burada yetiştiğini inkâr edenler de. Bu yetmezmiş gibi, düşman safına geçip ateş püskürenler de...
Yeni Asya’dan yetişip ayrılan, fakat her yerde aleyhinde konuşan bir yazara, kadim bir dostumuz sorar:
“Orada yetiştiğin halde, niçin bu kadar aleyhinde konuşuyorsun?”
Latife ile karışık cevap: ”Yeni Asya bizim anamız. Kişi anasına şımarıp nazlanır. Yaramazlıklarını, öfkesini ancak anası şefkatle karşılar.” Ne diyelim; ‘debbağ sevdiği deriyi yerden yere vururmuş’. Belki de ‘meyveli ağaç taşlanır’ demek lazım...
Yeni Asya hakkın hatırını öncelediği için, gücü elinde bulunduranlara pek yaranamamış. Öyle bir talebi de olmamış zaten. Haklılığı hep zamanla anlaşılmış.
Palto hikâyesinin karakteri de tutunamayanlardan, kimseye yaranamayanlardan. Alay ve tenkit edilmesine rağmen dürüst, çalışkan bir memur. Tek kusuru(!) var, o da paltosunun eski olması. Nasreddin Hoca’nın “Ye kürküm ye!” misali. Yeni Asya’nın kusuru(!) da ‘doğrucu Davud olması.’ Yeter ki ‘hakkın hatırı kırılmasın!’
***
Keçecizâde Fuad Paşa (1815-1869) Sadrazamlık da yapan Hariciyecilerimizden. Rivayet bu ya; Büyükelçilerle toplantı halindeyken ‘hangi ülke daha güçlü’ diye bir konu açılır.
Herkes kendi ülkesini söylerken, Keçecizâde: “En güçlü devlet Osmanlıdır” der. Hayret ve alaycı bir tebessümle ‘nasıl olur’ diye sorarlar. Keçecizâde esefle: “Güçlüdür; çünkü yıllardır siz dışarıdan, biz içeriden yıkmaya çalıştık, başaramadık!” der.
Yeni Asya’yı da, yıllardır kimileri içeriden, kimileri dışarıdan yıkmaya çalıştı ama; hamdolsun hâlâ dimdik ayakta. Az da olsa, manen bir ordu kadar hizmet ediyor elinden geldiğince. Tâ kıyamete kadar da, şahs-ı manevi ile devam edecek inşallah.