Zirvede, her iki kıt’anın “nasıl daha fazla refah inşa edebileceği” üzerinde durulduğu belirtiliyor. Bunda “iklim değişikliği ve mevcut sağlık krizi gibi küresel zorlukları dikkate alan iddialı bir Afrika-Avrupa Yatırım Paketi’nin başlatılması amaçlanıyor.

Zirve “iki birlik, ortak bir vizyon” temasıyla toplanarak, her iki Birliğin liderlerinin “yenilenmiş bir ortaklık için ortak bir vizyon”da anlaştıkları bildiriliyor. Ortaklığın hedefleri arasında “insanları, bölgeleri ve örgütleri bir araya getirerek, bugün ve gelecekteki iki Birliğin vatandaşları için dayanışma, güvenlik, barış ve sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve refah” kaydediliyor.

Bununla birlikte ortak öncelikler arasında “uluslar arası hukuku teşvik etmek, çıkarları ve kamu mallarını korumak” yer alıyor. Ayrıca “herkes için insan haklarının korunması, cinsiyet eşitliği, hukukun üstünlüğü, iklim, enerji, çevre ve biyolojik çeşitliliği korumaya yönelik eylemler ve eşitsizliklere karşı mücadele” de Zirvenin önceliklerinden. Birde Covid-19 salgını sebebiyle aşı konusu da ele alınmıştır. Buna ek olarak yatırım, istikrarsızlık, paralı askerler, göç vb. hususlarında görüşüldüğü aktarılıyor.

Zirvede Avrupa Birliği’nin “Koronavirüs ile mücadelesine yönelik eleştiriler getirilirken, Afrika’nın kendisini daha iyi korumasına yardımcı olabilecek aşıları stokladığı suçlamaları” da mevcut. Avrupa Birliği “dünyanın en büyük aşı ihracatçısı olarak tanımlanırken, daha zengin ülkelere aşı sevkiyatı yapması sebebiyle” sert söylemlere maruz kaldığından bahsediliyor. Avrupa Birliği’nin “Covax aşı paylaşımı kapsamında 2022 ortasına kadar Afrika’ya yaklaşık 450 milyon doz tedarik etme” söz verdiğine işaret ediliyor. Aynı zamanda Afrika’ya aşı üretimi için de 1.13 milyar Euro destek verecek.

Avrupa Birliği, yatırım konusundaki vaadini gerçekleştirerek, Afrika’da Çin’in yerine kıt’anın “tercih edilen ortağı” haline gelmeyi planlıyor. Çünkü Avrupa Birliği “borç tuzağına dönüşebilecek ucuz Çin kredilerine” alternatif olabileceğini düşünüyor. Zirve öncesinde Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen’in “Afrika için yatırımı 2027 yılına kadar 150 milyar Euro’dan 170 milyar Euro’ya” yükseltmeyi hedeflediği açıklandı. Von Der Leyen’in açıklamasının “Avrupa Birliği’nin, Çin’in Kuşak-Yol Girişimi’ne rakip olması amaçlanan, dünya genelinde 300 milyar Euro’luk bir yatırım planının Küresel Ağ Geçidi’nin ilk bölgesel kısmı” olduğu belirtiliyor. Böylece Avrupa Birliği’nin, Afrika’da Çin ile yatırım ve ticaret alanında yarış içerisinde olduğu anlaşılıyor. Birde yenilenebilir enerji, internet erişimi, sağlık ve eğitim gibi öncelikler zikredilen yatırım planının bir parçası.

Zirvenin, Afrika’da art arda gerçekleşen birkaç askerî darbenin sonrasında yapılması önemli. Çünkü yakın zamanda Burkina Faso, Gine, Mali ve Sudan’da askerlerin yönetimi ele geçirmesi üzerine, zikredilen ülkelerin ECOWAS (Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu) tarafından Zirveye katılmalarına izin verilmedi. Zirvede ise, Afrikalı liderler “darbeler için kıt’anın geriye gittiği izlenimi verdiğinden” şikâyet ederken, demokratik reform yanlısı AB’nin de “darbeleri kınadığı” aktarılıyor. Diğer taraftan Afrika’da “Etiyopya’da acımasız bir çatışma, şiddetin içinden çıkılmaz bir hâl aldığı Libya’daki siyasetin tıkanması ve Sahel’de İslâm Devleti (İD/IŞİD) örgütünün silâhlı saldırılarıyla mücadele edildiği gündeme taşındı.

Diğer taraftan zirvede, Avrupa’nın Afrika’daki “Rus paralı askerlerinin artan nüfuzundan duyduğu rahatsızlığın” gündeme getirildiği söyleniyor. Rusya ile yakın bağları olduğu iddia edilen “paramiliter örgüt Wagner’in, Moskova’nın jeopolitik emellerini desteklemekle” suçlanıyor. Hatta Batılı ülkelerin, Mali’de 18 Ağustos 2020’de gerçekleştirilen darbe ile (Yeni Asya, 12-15 Eylül 2020, Mali’deki Darbe ile Sahel Bölgesini Hatırlamak-1 ve 2) “iktidarı ele geçiren cuntanın korunmasına yardımcı olmak için Wagner’in paralı askerlerinin başşehir Bamako’ya gelişini kınadıkları” biliniyor. Fransa’nın 2013’ten beri “Sahel bölgesinde İD bağlantılı militanlarla savaştığı ve Wagner’i de bölgenin “kaynaklarını tahrip” etmekle suçladığı” bildiriliyor. Bu gelişmeler üzerine AB geçtiğimiz Aralık 2021’de paralı askerler grubunu yaptırımlarıyla hedefe koymuştu. Ayrıca AB’nin “Wagner’in faaliyetleri sebebiyle, Mali’de ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nde planladığı askerî eğitim misyonunu askıya aldığı” da gelen haberler arasında.

Yaşadığı göçmen akışı uzun süredir Avrupalı liderler için endişe kaynağı olmaya devam ediyor. AB, Afrika ülkelerini göç/göçmenler konusuna daha fazla önem verilmesini talep ediyor. Birde AB’nin “insan kaçakçılarıyla mücadele etmek için daha fazla maddî kaynak toplamaya çalıştığı” vurgulanıyor.

Zirve sonunda “Avrupa Birliği ve Afrika Birliği: 2030 İçin Ortak Vizyon” belgesi de yayınlandı. Zirve’nin AB liderleri açısından “Çin ve Rusya’dan gelen rekabet karşısında büyük yatırım vaadiyle Afrika’daki bağları yeniden kurmayı” amaçladıkları belirtiliyor. Elbette Afrikalı liderler de, ülkelerine daha fazla yatırım ve sağlık imkânının sunulmasını bekliyorlar.