Ancak Soğuk Savaş sonrası süreçte NATO’nun 1990’larda Rusya’nın müttefiki Sırbistan’a müdahalesi ilk gerginliklerden biriydi. Devam eden yıllarda Rusya’nın, Ukrayna’ya muhtelif şekillerde müdahalesi ve 2014’te Kırım’ı ilhakı ile NATO-Rusya ilişkilerinde yeni gerginlikler meydana getirdi. Bununla birlikte 2018’de İngiltere’nin Salisbury şehrinde istihbarat personelinin zehirlenmesinde, Rusya suçlu gösterilerek, NATO’daki 7 Rus diplomatın akreditasyonu iptal edilmişti. Yine geçtiğimiz 7 Ekim 2021’de de Brüksel’deki NATO merkezinde çalışan 8 Rus diplomatın istihbarat ajanı olduğu gerekçesiyle akreditasyonları kaldırılmıştı. Hatta NATO merkezinde çalışacak Rusların kontenjanında da 20’den 10’a indirildiği haberlere yansımıştı. Böylece NATO ve Rusya ilişkilerinin bir kez daha yara aldığı vurgulanıyor.

Rusya ise, NATO’daki diplomatik misyonunu sona erdirme kararı alarak, Soğuk Savaş ardından taraflar arasında güven inşa etmeye yönelik girişimlerin durakladığı aktarılıyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 18 Ekim’deki açıklamasında “Moskova ile Batı arasında çözülen ilişkilerin son örneğinin Rusya’nın NATO ile diplomatik ilişkisini durdurmayı planladığı” yönünde.

Lavrov’un beyanatına karşılık olarak, NATO Sözcüsü Oana Lungescu “Rusya’nın diplomatik misyonunun çalışmalarını askıya alma kararını not aldık, NATO’nun Rusya’ya yönelik politikası tutarlılığını koruyor, Rusya’nın saldırgan eylemlerine cevap olarak caydırıcılığımızı ve savunmamızı korurken, birde diyaloğa da açığız” ifadelerini kullandı.

NATO ile ilişkilerini durdurma sürecine girse de, Rusya’nın Avrupa güvenliğini tehdit eden askerî bir tutum içinde olmadığı değerlendirmeler arasında. Aynı zamanda Rusya’nın, NATO üyesi ülkelerdeki dış temsilcilikleri faaliyette ve bu ülkelerle ilişkilerini sürdürmektedir.

“Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın, NATO’nun Avrupa’daki üyelerini askerî harcamalarda beleşcilikle suçlaması” hatırlardadır. NATO-Rusya ilişkilerindeki kopmanın, Trump’ın suçlamasından sonra, yeni Başkan Joe Biden’ın “Avrupa ittifakını güçlendirmeye çalışmasıyla” aynı döneme denk gelmesi de düşündürücü karşılanıyor.

Lavrov’un Ekim ayı başında NATO Genel Sek- reteri Jens Stoltenberg’le yaptığı görüşmede “Rusya’nın NATO ile ilişkilerinde dürüst ilgisini vurguladığı, NATO’nun gerektiğinde Rusya’nın Brüksel’deki Büyükelçiliğine diplomatik mesajlarını iletebileceğini, ancak Rus diplomatların akreditasyonlarının iptal edilmesini kendileri için sürpriz olduğunu” kaydediyor.

Lavrov açıklamasında “NATO’nun eşit diyalog veya ortak çalışmaya ilgi göstermediğini ve öngörülebilir gelecekte her şeyin değişeceğini iddia etmeye gerek olmadığını” söylemesi, tarafların bir müddet daha birbirlerine mesafelerini koruyacaklarına işaret ediyor.

Bununla birlikte Rusya’nın geçtiğimiz aylarda, Ukrayna sınırına askerî yığınak yapması ve tatbikat hazırlıkları içerisine girmesi de, NATO’nun Doğu Avrupa’daki üyeleri için bir tehdit görülmektedir. Aslında NATO-Rusya ilişkilerindeki zedelenmenin temelde Ukrayna merkezli olduğu kaydediliyor. Buna birde NATO karargâhındaki ajan iddiaları eklenerek iki taraf arasında sorunun derinleştiği nettir.

Diğer taraftan Rusya’nın, eski Sovyet ülkeleri ile “Bağımsız Devletler Topluluğu” adıyla birliktelik kurarken, Çin’le de tek başına askerî girişimlerde bulunduğundan bahsediliyor.

Kimilerine göre “Asya’nın ya da Doğu’nun NATO’su” şeklinde tanımlanan Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üye ülkeler arasında askerî, ekonomik ve kültürel iş birliğini gerçekleştirmek ve özellikle güvenlik alanında ortaklıklar geliştirmeyi amaçlıyor. ŞİÖ’nün 17 Eylül 2021’de Tacikistan’ın başşehri Duşanbe’de yapılan Devlet Başkanları Zirvesi’nde İran 14 yıllık bir sürecin ardından Örgüt’e tam üye olarak kabul edildi. ŞİÖ’de İran’la birlikte Çin, Rusya, Tacikistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Hindistan da bulunuyor.

İran’ın ŞİÖ’ye tam üyeliği sonrasında, NATO’daki Rus görevlilerin akreditasyonlarının iptal edilmesine “Rusya’ya gözdağı verilmesi” vb. yorumlayanlar da mevcut. Birde İran’ın ŞİÖ üyeliğine kabul edilmesinde, bölgede ABD öncülüğünde Çin’e karşı 16 Eylül 2021’de “AUKUS (Avustralya, İngiltere, ABD) Güvenlik Paktı”nın da kurulması da etkilidir. Ancak bir müddet daha NATO-Rusya ilişkilerinde duraklama yaşanacağı kuvvetle muhtemeldir.