İnsan sırf aklım var, soyut akıl sahibiyim diye ehil olmadığı, her yönüyle bilmediği bir konuda fikir ve görüş ileri süremez sürmemeli.

Meselâ bir edebiyatçı, potansiyel olarak sadece aklım var diyerek, fizik konusunda fikir ve görüş ileri süremez. Aksi takdirde kör bir dövüş olur. Yersiz sürtüşme, huzursuzluk ve anlaşmazlıklar kendini gösterir.

Velhasıl akıl ve nakil görünüşte karşı karşıya geldikleri zaman, ancak ilâhiyatçı bir kimse; nakli yani vahiy ve hadisi; akla ters düşmeyecek şekilde açıklar ve âyet ve hadisi doğru bir şekilde yerine koyar. Görünüşte olan zıtlığı giderir.

Prof. Ali Fuat Başgil’in de belirttiği gibi, “Akıl ve nakil, iki nakiz / zıt değil, iki mütemmim (bir fikir ve görüşün birbirini tamamlayan iki kanadı)dır. Aralarında ihtilâf / anlaşmazlık var gibi görünürse de bunun sebebi ya aklın selim (sağlam) ya da naklin sarih (açık) olmamasıdır.”

*

Dünya küçüldü. Gizlisi saklısı kalmadı. Radyo, televizyon, gazete, dergi gibi yayınlarla sesimizi yurt içinde ve dışında duyurmak mümkün. Zaten “Lâ ikrahe fiddîn. / Dinde zorlama yok.” İmkânımız dahilinde hepimize, sadece tebliğ vazife ve görevi düşmektedir. Tebliğ görevini yapar; kabul veya reddi muhatabımıza bırakırız. Kabul veya reddi tabii karşılarız. Neticeye göre müspet insanlık tavır ve davranışımıza halel getirmemeli, insana durumundan dolayı asla cephe almamalı. Daima insanların hayrını istemeli ve onun için çalışmalıyız.

Dinde hassas, fakat aklen muhakeme yürütmekte noksan kişiler; samimi olmalarına rağmen, dine öyle zarar verirler ki akıllı düşman bu konuda, o gibilerin çok gerisinde kalır. Aslında, bu gibiler gölge etmeseler, dine en büyük hizmeti yapmış olurlar.

Zaten dinini iyi bilen bir kimsenin her yaptığı, dine uygun olacağı için, o kimse aynı zamanda dine de, en büyük hizmeti yapmış oluyor.