Konu çok geniş. Başka işaretlerde vardır. Gemiye binenlere işaret eden Heştan/Heştiyan (Sekizler/Seksenler) Köyü, Hz. Nuh’un bir oğlunun mezarının olduğu Céma Köyü (Silopi), Cizre kalesinin gemi şeklinde olması vb. Bunlar diğer yerlerde yok. Dediğim gibi Sümer, Gılgameş Destanı’nda da Tufan kıssası geçer. Altı bin yıl önce Sümerler güney Irak’ta yaşarlardı. Bu konuda tüm dinî, tarihî kitap ve vesikalardaki bilgiler bir araya getirilmeli. Ki doğru bir sonuca varılabilsin. Avrupalılar sadece Tevrat’a bakar ve bundan dolayı Ağrı Dağı’nda ısrar ederler. Kanımca yanılıyorlar. Ararat (Ağrı dağı) ve Cudi Muamma ve ihtilafını aklî/rasyonel olarak çözmek için iki bilgi aktarılır:

Dedem Şeyh Seyda’nın halifelerinden meşhur âlim, mutasavvıf ve şair Seyyid Ali Fınıki’nin oğlu Cizre eski müftüsü merhum Seyyid Abdurrahman Erzen’den şu güzel izahı duydum. “Gemi evet Ararat’ın üzerinde durdu ama Ararat Cudi Dağı’dır. Çünkü Ararat sadece Ağrı Dağı’nın adı değildir. Ağrı Dağı’ndan Cudi’ye kadar kesintisiz devam eden dağ silsilesinin hepsine Ararat Dağları denir ve Cudi’de bunun içindedir.” Merhum müftü bölgemizin önemli âlimlerindendi. Bu şerhi makuldür. Çünkü tüm bölge Urartu/Ararat Dağı demişler. Halkının yaşadığı topraklardı ve tüm dağlar onların dağları idi binlerce yıl önce. Yani bölgenin tüm dağları Urartu (Ararat) Dağları idi. Onları yazılı kayda geçiren (Asurlular ve Babilliler) Urartu Dağı demişler. Günümüzde Toros, Zağros, Himalaya ve Hindikuş dağ silsilelerinin her biri içinde yüzlerce dağ barındırır ama genel ad birdir. Bunu destekleyen önemli bir kaynak vardır. Tevrat’ı şerh eden İbrî/Musevî Rabbiler (âlimler) Ararat Dağını tarif ederken iki görüş yazarlar. Biri Ağrı Dağı olabileceği, diğeri de Ağrı Dağı’nın güneyinde yer alan Kurtin (Kürtler) Dağı ihtimalinin olduğunu da yazarlar. İn eki Sami dillerinde çoğul ekidir. Bunu da milattan beş yüz yıl önce yazılan Tevrat (Tora) tefsirlerinden naklederler. İstanbul’da ki İbranî Bereşit yayınları bu iki ciltlik Tevrat tefsirini yayınladı. Ağrı dağı merkezi Mezopotamya’dan çok uzak. 

Cumhuru ulemaya göre Hz. İbrahim’in mezarı Filistin’in El-Halil (Hebron) şehrindedir. Ama burada olmadığını söyleyenlerde vardır. Makamları olanlar vardır. Belki o makam mezardır veya bir süre kaldığı bir yerdir. Allah-u â’lem. 

Ayrıca şunu da belirtmeliyiz ki peygamberlerin mezarlarının tayini şart, vacip, sünnet gibi dinî ahkamlardan değildir. Evet oraları ziyaret sevap ve manevî istifadeye sebep olur. O kıssalardan gaye ibret ve insanlığa nasihattir.

Değerli bilim insanı ve âlim Şeyh Muhammed İrşad Seyda Beyefendiye; bu aydınlatıcı bilgilerinden dolayı şükranlarımızı sunuyoruz.