Esma-i İlâhiyeye ait garaibin fihristesi, hem şuun ve sıfât-ı İlâhiyenin bir mikyası, hem kâinattaki âlemlerin bir mizanı, hem bu âlem-i kebîrin bir listesi, hem şu kâinatın bir haritası, hem şu kitab-ı ekberin bir fezlekesi, hem kudretin gizli definelerini açacak bir anahtar külçesi, hem mevcudata serpilen ve evkata takılan kemâlâtının bir ahsen-i takvimidir.

İşte mahiyet-i hayatın bunlar gibi emirlerdir.

❑ Şimdi senin hayatının sureti ve tarz-ı vazifesi şudur ki:

Hayatın bir kelime-i mektubedir, kalem-i Kudretle yazılmış hikmetnüma bir sözdür; görünüp ve işitilip, Esma-i Hüsna’ya delâlet eder.

İşte hayatının sureti, bu gibi emirlerdir.

❑ Şimdi hayatının sırr-ı hakikati şudur ki:

Tecellî-i Ehadiyete, cilve-i Samediyete âyineliktir. Yani, bütün âleme tecellî eden esmanın nokta-i mihrakıyesi hükmünde bir câmiiyetle, Zat-ı Ehad-i Samed’e âyineliktir.

❑ Şimdi hayatının saadet içindeki kemâli ise, senin hayatının âyinesinde temessül eden Şems-i Ezelî’nin envârını hissedip, sevmektir. Zîşuur olarak Ona şevk göstermektir, Onun muhabbetiyle kendinden geçmektir, kalbin göz bebeğinde aks-i nurunu yerleştirmektir. İşte bu sırdandır ki, seni a’lâ-yı illiyyîne çıkaran bir hadis-i kudsînin meal-i şerifi olan, [“Ben göklere ve yerlere sığmam, fakat mü’min kulumun kalbine sığarım”] denilmiştir.

İşte ey nefsim! Hayatının böyle ulvî gâyâta müteveccih olduğu ve şöyle kıymetli hazineleri câmi’ olduğu hâlde, hiç akıl ve insafa lâyık mıdır ki, hiç ender hiç olan muvakkat huzuzat-ı nefsaniyeye, geçici lezâiz-i dünyeviyeye sarf edip zayi edersin...

Sözler, On Birinci Söz, s. 153

LÛ­GAT­ÇE:

ahsen-i takvim: en güzel suret, yaratılış.

âlem-i kebîr: büyük âlem.

a’lâ-yı illiyyîn: yücelerin en yücesi, insanlığın en yüksek mertebesi.

cilve-i Samediyet: Allah’ın, her şey kendisine muhtaç olduğu hâlde, kendisi hiçbir şeye muhtaç olmaması sıfatının tecellîsi.

emir: iş, şey, husus, olay.

envâr: nurlar, aydınlıklar.

Esma-i İlâhiye: Allah’ın isimleri.

evkat: vakitler.

fezleke: netice, özet.

garaib: hayranlık uyandırıcı ve şaşırtıcı şeyler.

hikmetnüma: hikmetli, anlamlı.

huzuzat-ı nefsaniye: nefsin hoşlandığı şeyler.

icmal: özet.

kelime-i mektube: yazılı kelime.

kitab-ı ekber: büyük kitap.

lezâiz-i dünyeviye: dünyaya ait lezzetler.

mahiyet-i hayat: hayatın aslı, yapısı.

nokta-i mihrakıye: odak noktası; merkez nokta.

Şems-i Ezelî: varlığının başlangıcı olmayan ve her şeyi nurlandıran Cenab-ı Hak.

şuun ve sıfât-ı İlâhiye: Allah’ın sıfatları ve Zatına ait hâlleri, özellikleri.

tecellî-i Ehadiyet: Cenab-ı Hakkın her bir şeyde bir ve tek oluşunun görünmesi.

temessül: görüntünün belirmesi.

Zat-ı Ehad-ı Samed: her şey kendine muhtaç olduğu hâlde, kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan tek ve bir Allah’ın zatı.

zîşuur: şuur sahibi.