Yüce Topluluk
Mele, nitelikli topluluk, a’lâ yüce demektir. Mele-i A’la, seçkin ve yüce kimselerin, bilhassa meleklerin oluşturduğu yüce topluluk olarak geçen bir Kur’ân ifadesidir.
Kur’ân’da, Saffat ve Sad surelerinde geçer. Saffat Suresi’nde 8. Ayette şöyle geçer: “Hiç şüphesiz, biz dünya göğünü ‘çekici bir süsle’, yıldızlarla süsleyip donattık. Ve itaatten çıkmış her azgın şeytandan koruduk. Ki o şeytanlar, Mele-i Al’â’ya kulak verip dinleyemezler ve onlar her yandan kovulur atılırlar.”1
Yani şeytanlar dünyadan semavata kulak kabartıp dinlediklerinde, yüce melekler topluluğunu dinleyemezler ve semavattan kovulup atılırlar.
Burada “mele-i a’lâ” ifadesi “yüce melekler topluluğu” manasında kullanılmıştır. Bu kavramı “yazıcı melekler”, “meleklerin eşrafı” veya “melekler âlemi”, “en yüksek mertebede bulunan meleklerin ve resullerin ruhları” olarak yorumlayanlar da olmuştur.
Şöyle bir mana veren de olmuştur: “Duyularımızın dışında kalan âlemlerin cevherleridir.” “Meleklerle beraber, peygamberlerin ve yüce ruhların oluşturduğu topluklar” diyen de olmuştur.
Kefaretler ve Dereceler
Resulullah Efendimiz (asm) buyurdu ki: “Rabbim bana sordu ve dedi ki: “Ey Muhammed! Mele-i A’lâ’da neyin hakkında tartışmışlardır?
Ben: “Keffaretler ve dereceler hakkında” dedim.
“Keffaretler nedir?” diye sordu. Ben: “Yürüyerek cemaat namazlarına gitmek, soğuklarda iyice abdest almak, bir namazı kıldıktan sonra diğer namazı beklemek suretiyle ardı arkasına mescidlere gitmektir” dedim.
“Peki dereceler nedir?” diye sordu. Ben: “Selâmı yaymak, yemeği yedirmek ve insanlar uykuda iken geceleyin namaz kılmak dedim.”2
Namaza yürüyerek gitmekte, soğukta üşüdüğün halde güzelce abdest almakta, bir namazdan sonra diğer namazı beklemekte, zikirle veya helâl bir işle meşgul olmakta, en azından haramdan uzak durmakta sıkıntı, eziyet ve zorluk vardır. Buna benzer helâl işlerde ve ibadetlerde katlanılan eziyetler birer kefarettir. Günahların bağışlanmasına, kusurların örtülmesine vesiledir.
Öte yandan, selâmı yaymak, yemek yedirmek, geceleyin namaz kılmak gibi ibadetlerde kerem, gayret ve hamiyet vardır. Bunlar da derece kazandırır.
Bu hadisten, kefaretler ve dereceler meselesini, melekler âleminde yüksek bir heyetin kendi aralarında müzakere ettiğini anlıyoruz.
Risale-i Nur’da Mele-i A’lâ
Risale-i Nur’da bu kelimeden çok yerde bulabiliyoruz. Bazen Kur’ân’ın indiği yüksek makam manasında geçen Mele-i A’lâ3, bazen de semavat memleketinde bulunan yüksek ve hayırlı melaike heyeti4 manasında kullanılmıştır. Bazı yerde, Resulullah Efendimiz’in (asm) vefat edip gittiği yer manasında gelen aynı mefhum5, Risale-i Nur’u alkışlayan gökyüzünün hadsiz sakinleri6 manasında Tarihçe-i Hayat’ta geçer.
Tarihç-i Hayat’tan iki anekdotu daha buraya alalım:
“Said Nursî, bahar mevsiminde menzilinin önündeki muhteşem çınar ağacının dalları arasındaki kulübeciğe çıkar, vazifesini orada îfa eder; Risale-i Nur’un hakîkatlerini, menba ve maden-i hakîkisi olan mele-i alada tefeyyüz ve temaşa ve tefekkür ederdi.”7
Hüsrev ağabeyin şu mısraında da Risale-i Nur hakkında geçiyor:
“Bugünde Mele-i Alâ’nın arzda medar-ı süruru
Bugünde sekene-i arzın Mele-i Alâ’da medar-ı iftharı”8
Dipnotlar:
1- Saffat Suresi: 7, 8; 2 -Tirmizî, Tefsir, 3233- 3235; Begavî, Maverd, Suyutî, Sad 69. Ayetin tefsiri; 3- İşârâtü’l-İ’caz, s. 208; Mesnevî-i Nuriye, s. 35; 4- Lem’alar, s. 460; Mesnevî-i Nuriye, s. 268; Lem’alar, s. 563; 5- Mektubat, s. 193; Mektubat, s. 330; 6- Tarihçe-i Hayat, s. 476; 7- Tarihçe-i Hayat, s. 182; 8- Tarihçe-i Hayat, s. 545.