Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti’nin ek vergi talebi halkta geniş bir hoşnutsuzluk meydana getirmiş, yer yer bölge halkı ile memurlar arasında sürtüşmeler görünmeye başlamıştır. Bitlis Vâlisi erken davranarak isyanla ilgili görülen Molla Selim’i Hizan’da tutuklatmış, Bitlis’e sevk ederken Molla Selim’in yandaşları Simek yakınlarında Şeyh Selim’i jandarmaların elinden kurtarmışlardır. Böylece 23 Şubat 1914’te resmen isyan başlamıştır. Kadri Cemil Paşa’nın ifadesiyle, Sultan Hamid’in ilân ettiği Hürriyet’in efkâr-ı âmmede uyandırdığı ileri düşünceler ve buna dair İttihâd ve Terakki mensuplarının tevilleri, Siird’te Molla Selim ve yanına aldığı din adamlarının isyanına sebep olmuştur.1
Van Valisi Tahsin Bey’in konu ile ilgili yazıları
Van Vâlisi Tahsin Bey’in konuyla alakalı iki yazısı arşiv belgeleri arasında yer almaktadır. Tahsin Bey’e göre Şeyh Selim’e paye veren Mazhar Bey Vâli olarak kalmamalı ve yerine Mustafa Abdülhâlık Bey gibi istikbali parlak olan bir şahsiyet Vâli olarak tayin edilmelidir.
Van Valisi Tahsin Bey’in Şeyh Selim ve ona yardım eden devlet ricâli ile alâkalı yazısı: 2 - Bâb-ı Âli-Dâhiliye Nezâreti-Şifre Kalemi, Van Vilâyeti’nden vârid olan şifrenin sûretidir.
C. 6 Mart sene (1)330(Miladî 1914) esâsen sâik-i irticâ’ olan eşrâf ve vücûh-ı memleketi toplayup Halife Selim gibi sersem bir suhte nezdine vürûdu vücûhdan dördü ilmiyeden olmak üzere sekiz kişilik bir hey’et-i nâsıha gönderen ve bunların avdetiyle beyne’l-ekrâd Hoca Selim’e pâye veren Mazhar Bey artık Bitlis’de kalamaz. Mustafa Abdülhâlık Bey istikbâlin ümidvâr bulunduğu cesûr ve genç bir vâli olabilir, buralarda vekâlet geçici mânâsınadır. Zaten Vâliniz azdır. Belki de yokdur. Melsek-i devletleri dâiresinde birkaç vâli yetişdirmek selâmet-i vatan icâbıdır. Siird mutasarrıfı Bitlis’e üçüncü sınıf ma’âşla bi’lasâle vâli olur ve gider gitmez muktezâ-yı hâle göre idâre-i örfiye i’lân ederek başda mektûpçu olduğu halde birkaçını memleket hâricine atar ve Erzincan’a gidecek kuvvetle tedâbir-i tenkiliyeye tevessül ederse zâten blöfden ibâret olan mes’eleden eser kalmaz. Ordu müfettiş vekili ve Erzurum Kolordu Kumandanı Çerkez Ahmed Paşa, Tatar Osman Paşa’nın tavsiyesiyle şu mevki’-i mühimme geçirilmişse hata edilmişdir. Bu zât buradaki orduyu zehirlemiş hükûmet-i hâzıraya bi’l-hâssa Enver Paşa Hazretleri’ne i’lân-ı husûmet eylemişdir. Bu yüzden az kaldı arada fenâlık olacakdı. Ahmed Paşa buradan giderken meşbû’-ı kin olarak ayrıldı. Ve ağzına ne geldiyse söyledi vazifeden ta’alluk etmeyen şu sözleri söylememek ve yazmamak isterdim. Fakat hâl ve zaman bunu icâb etdirdi. Tabur kumandanları da kat’iyyen şâyân-ı emniyet değildir. Bu cihetlerin fırka kumandanından tahkik edilmesi daha musûbdir. Van ve Bitlis’e i’zâmı mukarrer jandarma zâbitân ve efrâdının bir an evvel gönderilmesi de pek lâzımdır. Mustafa Bey ta’yin buyurulur da Bitlis’e gelirse tensib-i âlileri dâiresinde bir vesile bulup bendeniz de gider tedâbir-i mukteziyeye birlikde teşebbüs ederiz. Vâli Tahsin Fi 6 Mart 330 7 vürûdu. (20 Mart 1914)3
Dipnotlar:
1- Kadri Cemil Paşa, Doza Kürdistan(Kürdistan Davası), Ankara Özege yayımları, 1991, s.39
2- BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi) DH.KMS.15/30 21R1332-1; DH.KMS.15/30-2 21 R 1332(19 Mart 1914)
3- ABIBSNİŞ, Cilt-1, s. 880-882