“Cay-ı dikkattir ki, cüz’î bir ihtiyârın tavassutuyla eser-i akıl bir insan şehri, intizamca semere-i vahiy bir arı kovanındaki cemaate yetişmez; ve arılar meşher-i sanatı, bir petek hüceyrat şehri bir nar ve cilnardan intizamca geridir. Demek kâinattaki cazibe-i umumiye hangi kalemden akmışsa, cüz-i lâyetecezzadaki küçücük cazibe, aynen o kalemin noktalarıdır.” (ESDE, s.312)
Dünyadaki en gelişmiş bir şehrin intizamının pek çok hususiyet açısından peteklerden fersah fersah geride olduğunu hiç düşündük mü? Herhangi bir mühendislik eğitimi almamalarına rağmen peteklerin bu kadar nizamlı olması nasıl anlaşılmalıdır? Altıgen şeklinde inşa edilmesinin amacı nedir? Petek inşası basit bir matematik mi yoksa karmaşık bir denklemin çözümü olarak mı yorumlanmalıdır? Petek örülmesindeki amaç nedir?
Petek örme işine arılar tek bir noktadan değil farklı yerlerden başlarlar ve buna rağmen aynı büyüklükte ve iç açıları 120 derece olacak şekilde altıgen hücreler üretebilirler. Eğer tek yerden başlasalardı çok daha az arı çalışacak ve yapılma süresi uzayacaktı.
Farklı yerden başlamaları daha çok arının çalışmasıyla ve dolayısıyla kısa sürede peteklerin inşa edilmesiyle neticelenir. Birleşme yerlerinde ve açılarında herhangi bir kaymanın olmaması da cay-i dikkattir. Karanlık bir ortamda, sağır arıların farklı yerlerden intizamlı ve standart büyüklükte petek inşa etmeleri ilhamla hareket ettiklerinin ispatıdır.
Arılar her zaman petek örmez. İhtiyaç duyulduğu zamanda, barınmak, yiyecek depolamak ve larvaları büyütmek için de petek örülür. Bir arı peteğinde, en üstten başlamak üzere orta bölüme kadar bal bulunur. Ara bölümde polenler, en altta da larva odaları yer alır. Bal depoları kovanın yan taraflarında da devam eder. Ancak işçi arılar larva odaları ile bal odaları arasına mutlaka birkaç sıra polen depo ederler. Bu şekilde bal, larvalar ve polen birbirine karışmamış olur. Bu durum peteklerin her yönden düzenli ve planlı bir yapısının olduğunu gösterir.
Bal, polen ve larvalar için inşa edilen petek gözlerin genişliği 5.2-5.4 mm. arasındadır. Sadece erkek arılar için hazırlanan hücreler 6.2-6.4 mm. civarındadır. Arılar petek hücrelerinin genişliğini ve kalınlığını hassas algılayıcı tüyleri sayesinde ölçerler. Arıların duyum tüyleri özellikle çene ve antenlerde yoğun olarak bulunur. Bal arısının tek bir anteninde 8500’e yakın algılayıcı tüy ve 500.000 algılayıcı hücre tespit edilmiştir. Bütün arıların balmumundan ürettikleri petek duvarlarının kalınlığı tam olarak 0.07 mm.dir. Bu rakamlar arıların milimetrik hassasiyetle ilhamla çalıştıklarını anlatır…