Yeni Zelanda Müslümanları - DİZİ - 1: İNSAMER Raporu 

Büyük Okyanus’un güneyinde bir ada ülkesi olan Yeni Zelanda, Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya’nın yaklaşık 1.500 km güneydoğusunda yer almaktadır. İslâmiyet’in doğduğu topraklara en uzak coğrafyalardan biri olan Yeni Zelanda’daki ilk Müslüman varlığı 19. yüzyılın sonunda başlamış, ülkenin değişen göçmen politikalarının da etkisiyle son 20 yılda hızla artarak yaklaşık 60.000 kişiye ulaşmıştır. Ülkedeki Müslümanlar, çok kültürlü Yeni Zelanda toplumunun bir parçası olarak varlıklarını sürdürmekte, dünyanın birçok ülkesindeki Müslüman göçmenlerle kıyaslandığında çok daha iyi şartlarda -münferit olaylar haricinde- herhangi bir baskı ve ayrımcılığa maruz kalmadan hayatlarına devam etmektedirler.

İlk Müslüman Göçleri

Yeni Zelanda’daki ilk Müslüman varlığı, ticaretle uğraşan Hintli bir ailenin 1850’lerde Christchurch’e yerleşmesiyle başlamıştır. 1874 yılında yapılan nüfus sayımında ülkede sadece 17 Müslüman’ın yaşadığı tesbit edilmiş ve uzun yıllar boyunca da ülkedeki Müslüman nüfusta belirgin bir artış olmamıştır. İlk Müslüman göç dalgası 1900’lerin başında, Hindistanlı birçok esnafın aileleriyle birlikte Yeni Zelanda’ya yerleşmesiyle gerçekleşmiş, bu tarihten sonra da ülkede kalıcı bir Müslüman varlığı oluşmuştur. İkinci büyük Müslüman göç dalgası da 1950’ler ve 1960’larda yaşanmış, komünist yönetimler sebebiyle ülkelerini terk etmek zorunda kalan Bosna, Kosova ve Arnavutluk Müslümanlarının gelmesiyle birlikte adadaki Müslüman nüfus biraz daha artmıştır. 1976 yılında ise Hindistan ve Fiji’den gelen göçmenler ve üniversite eğitimi için bölgeye göç eden Asyalı Müslümanlarla birlikte Yeni Zelandalı Müslümanların sayısı 1.000 kişi daha artmıştır. Son olarak 1990’larda göç politikasında yapılan önemli değişiklikler sonucu, başta Ortadoğu ve Afrika ülkelerinden olmak üzere Yeni Zelanda’ya çok sayıda göçmen gelmiştir. Ülkedeki Müslüman nüfusu 2013 yılından bu yana % 24 oranında artarak 46.000’lerden yaklaşık 60.000’e ulaşmıştır.

Demografik Yapı

Son nüfus sayımına göre Yeni Zelanda’da Müslümanların nüfusu 57.276’dır ve bu sayı ülke nüfusunun yaklaşık % 1’ine tekabül etmektedir. 1991 yılında yalnızca 6.000 olan Müslüman nüfus yıldan yıla artmaya devam etmektedir. Ülkedeki Müslümanların sayısının 2030 yılına kadar 100.000’i geçeceği tahmin edilmektedir. 25 olan yaş ortalamaları ile Yeni Zelanda Müslümanları nüfus artışı bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. Ülkedeki Müslümanların yaklaşık üçte ikisi Auckland’da yaşamaktadır. Ayrıca Hamilton, Wellington ve Christchurch de Müslümanların yoğun olarak yaşadığı diğer şehirlerdir.

Ülkenin bir göç ülkesi olması ve bu göçlerin büyük oranda 1990’lı yıllarda artması sebebiyle bugün Yeni Zelanda Müslümanlarının sadece % 25’i ülke sınırları içinde doğmuştur. 40 farklı etnik kökenden gelen Müslümanlar arasında Güney Asya (Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Fiji-Hint) asıllılar çoğunluğu oluştururken; önemli ölçüde de Iraklı, Afgan ve Somalili vardır. Ülkede ayrıca Malezya, Endonezya, Balkan ülkeleri, Türkiye, Mısır ve İran’dan göç etmiş Müslümanlar da vardır.

Yeni Zelanda nüfusu genel olarak kadın ağırlıklı bir nüfus olmasına rağmen Müslümanlar arasında erkeklerin oranı kadınlardan yüksektir. Müslüman nüfus yaklaşık 100 kadına karşılık 115 Müslüman erkekten oluşmaktadır.

Müslümanların yaklaşık % 75’i Yeni Zelanda’da 10 yıldan kısa bir süredir yaşamaktadır. Fijili Müslümanların üçte biri Yeni Zelanda’da uzun süreli ikamet ederken, bu oran Afganlar arasında % 10’dan azdır. İran, Irak, Bangladeş ve Endonezya’da doğan Yeni Zelandalı Müslümanlar da nispeten uzun süreli ikamet eden gruplardır. Bu gruptakilerin yaklaşık dörtte biri Yeni Zelanda’da 10 yıl veya daha uzun süredir yaşamaktadır.

Yeni Zelanda’da 2.000 civarında da Türk vatandaşı vardır. Ülkedeki Türklerin % 80,6’sı Kuzey Adası’nda ikamet ederken geriye kalan % 19,4’ü Güney Adası’ndadır. Auckland, Wellington ve Otaga Türklerin yoğun olduğu bölgelerdir.

Yeni Zelanda’nın Polinezya kökenli yerlileri olan ve nüfusunun yaklaşık % 15’ini oluşturan Maoriler arasında İslâm hızla yayılan dinlerden biridir. Günümüzde Yeni Zelanda’daki Müslüman Maorilerin sayısı 1.116’dır. 2008 yılında Kur’ân-ı Kerîm’in Maori diline çevrilmesi, Maoriler arasında İslâmiyet’e olan ilgiyi arttırmış, özellikle yaşlılara gösterilen hürmet ve ailevî değerler noktasında kendi kültürleri ile İslâm arasında benzerlikler bulunması da Moarilerin Müslüman olmasını hızlandırmıştır.

Yeni Zelanda İslâm Dernekleri Federasyonu (The Federation of Islamic Associations of New Zealand-FIANZ) 1990 yılında Wellington’da Maori Müslümanları ve göçmen Müslümanlar arasındaki ilk resmî toplantıyı düzenlemiştir. Bu tarihten itibaren Maoriler ve göçmen Müslümanlar arasında daha yakın ilişkiler kurulmaya başlanmıştır.

Müslüman Organizasyonlar

Yeni Zelanda’daki ilk Müslüman örgüt 1950 yılında Auckland’da kurulan Yeni Zelanda Müslüman Birliği’dir (New Zealand Muslim Association-NZMA). Bu tarihten itibaren ülkenin Wellington (1962), Christchurch (1980), Hamilton (1981), Palmerston North (1982) gibi birçok şehrinde benzer dernekler kurulmuştur. Bu dernekler o yıllarda çok küçük bir azınlık olan Müslümanların dinî ibadetlerini, Cuma ve Bayram namazlarını düzenlemiş, aynı zamanda dinî ve ailevî konularda danışmanlık hizmetinde bulunmuştur. Müslüman nüfusun artmasıyla 1979 yılında Yeni Zelanda’nın ilk camisi Auckland’da açılmış, aynı yıl kurulan FIANZ, Yeni Zelanda’daki Müslümanları temsil eden ulusal bir organizasyon olmuştur. Bu organizasyonla birlikte Müslümanları ilgilendiren meseleler daha koordineli bir şekilde idare edilmeye başlanmış, ulusal ve uluslar arası alanda da Müslümanların temsili artmıştır. Ayrıca FIANZ bünyesinde 1990 yılında The Islamic Women Council of New Zealand (IWCNZ) adıyla bir kadın konseyi ve New Zealand Muslim Youth and Student Association adıyla da bir gençlik örgütlenmesi kurulmuştur. Bu konseyin kuruluş amacı kadınların sosyal hayatta ve iş hayatında karşılaştıkları problemlere çözüm üretip onları ekonomik ve sosyal yönden güçlendirirken aynı zamanda manevî açıdan da desteklemektir. IWCNZ kuruluşundan bu yana yerel ve uluslar arası birçok konferans düzenlemiş, sivil toplum çalışmaları ve dinî eğitim faaliyetlerinde bulunmuştur. Temmuz 2000’de çalışmalarına finansal kaynak ve fon sağlamak amacıyla Amanah Corporation adıyla ticarî bir işletme kuran FIANZ ayrıca, Wellington ve Canberra’daki diplomatik ilişki birimleriyle World Muslim League, Arab League ve İslâm Kalkınma Bankası gibi uluslar arası kuruluşlarla olan ilişkileri de düzenleyip sürdürmektedir.

FIANZ gibi kuruluşlar Yeni Zelanda’da yaşayan Müslümanların entegrasyonu açısından kritik öneme sahiptir. Bu kuruluşlar, Yeni Zelanda Müslüman toplumu ile diğer bütün Yeni Zelanda vatandaşları arasında iyi ilişkilerin teşvik edilmesi, Yeni Zelanda toplumuna entegrasyona yardımcı olunması ve ülkedeki diğer dinî ve etnik gruplarla olumlu, iş birliğine dayalı bir hayatın sürdürülmesi noktasında önemli çalışmalar yapmaktadır. Bu amaçla 24-25 Ekim 2009 tarihlerinde Auckland’da “FIANZ Ulusal Müslüman Kongresi” düzenlenmiştir. Bu kongrede Müslümanların dinî, sosyal ve ekonomik faaliyetlerinin tamamına değinilmiş, eğitim konusundaki ihtiyaçları tartışılmış, Yeni Zelanda Müslümanlarının kendi kimliklerini korumaları, ancak bunu yaparken diğer dinler ve etnik unsurlarla olan ilişkilerini de güçlendirmeleri gerektiği belirtilmiştir.

DEVAM EDECEK