İnsanların tuttukları bu oruçla her şeyden önce, sınırsız şekilde nimetler ile donatan, bu nimetlerin hakikî sahibini tanıyıp, övgü ile teşekkür ederek, acz ve çaresizliklerini idrak etme noktasına kavuşmaktadır. 

Ramazan orucu ile insanların eline, beden sağlığının temel kuralları ile, maneviyât ve ruh âleminin şükür hazinelerinin anahtarları verilmiş olmaktadır. 

Ramazan orucunun insanın psikolojik ve psiko-sosyal arınmalarına bakıldığında, nefsin (ego) katı tutumlarının terbiye ve yumuşatılması varılan ilk noktadır. Beslenmenin düzene girmesiyle de, insanın ruh dünyası melekleşme yolunda mesafe almaya kabiliyet kazanacaktır. “Zaten mide en büyük fabrika olduğu için, oruç ile ona tatil-i eşgal ettirilse, başka küçük tezgâhlar kolayca ona ittiba ettirilebilir. İnsanın nefsi, yemek içmek hususunda keyfemayeşa hareket ettikçe, hem şahsın maddî hayatına tıbben zarar verdiği gibi, hem helâl haram demeyip rast gelen şeye saldırmak, adeta manevî hayatını da zehirler. Daha kalbe ve ruha itaat etmek, o nefse güç gelir; serkeşâne, dizginini eline alır; daha insan ona binemez; o insana biner.” 1 

Psikolojik ve sosyal gelişim açılarından “İnsanlar için, maddî hayat sevgisi ve fizikî isteklerin çekiciliği, çoğu hastalıklardan sorumludur. Bu yüzden Allah (cc), bunların oruç mekanizması ile baskılanıp, kontrol altına alınmasını tavsiye etmektedir. 

Oruç öncelikle beyinde tutulur. Normalde helâl ve izin verilen şeylerden uzak durma işlemi, yalnız Allah’ın rızası için yapılır. Ahlâkı ve kendi kendini kontrol etmeyi güçlendirir ve Allah korkusunu arttırır. İslâm dinindeki orucu, sağlık dolayısıyla tutulan oruçtan ayıran şey budur. Orucun teknik terimi, kök kelimesinin anlamı ‘İstirahatte olmak’ olan ‘Siyam’dır. Yeme, içme vs. ihtiyaçlardan uzak kalarak bu fonksiyonlar istirahate çekilir ve yeniden canlanma fırsatı bulurlar.” 2

Oruç konusunda Nörolog Dr. Mehmet Yavuz’un değerlendirmesi şöyle: “Ramazan ayı boyunca, beynimiz diğer organlarımızdan farklı olarak tam kapasiteyle çalışmaktadır. Bunun sebebi, vücudumuzdaki organların Ramazan ayında beyne daha az uyarı göndermesidir. Vücuda giren besinlerin azalması ve vücudun uzun bir süre boyunca aynı saatlerde yemek yemeye alışması, beyni rahatlatmaktadır. Oruç tutmanın beyne olan faydası, bilimsel araştırmalar sonucu ispatlanmıştır. Birey, oruçlu olduğu zamanlarda beyinde, nörotrofik faktör denilen protein üretimi artmaktadır. 

Beyin türevli nörotrofik faktör, salgı proteini olup, beyinde ve kan dolaşımında bulunmaktadır. Bireyde oruçla artan bu faktör; kişinin gelişiminde, canlılığında ve işlevlerini yerine getirmede önemli rol oynar. Oruç tutmanın, zihinsel fonksiyonları arttırdığını ortaya çıkarmıştır. Oruç, beyinde yeni kök hücrelerin oluşmasını destekler ve bu işleve yardımcı olacak kimyasalların salgılanmasını sağlar.

“Oruç tutmak kişinin psikolojisine olumlu yansımaktadır. Ramazan ayında; gün içinde oruçlu olmanın verdiği manevî huzur, kalabalık iftar sofraları kişinin kendini psikolojik olarak iyi hissetmesini sağlamaktadır. Oruç tutmak sadece saatlerce bir şeyler yiyip içmemek değildir. Oruç, empati kurma, sabretme gibi duyguların da yeşermesini sağlar. Oruç, kişinin sinirlerine hâkim olmasını ve başkalarının huzurunu kaçırmamasını sağlar. İnsanlar oruç tutarak, iç disiplinini sağlar ve böylelikle güçlü dürtülerini kontrol altına almayı öğrenir. Oruçlu iken bedenimiz lüzumsuz metabolik aktivitelerle uğraşmayacağı için, algılama ve öğrenme faaliyetleri çok artar. Orucun, manevî olarak güçlenmeyi sağladığı da hayat pratiğinde anlaşılmaktadır. 30 gün boyunca, fiziksel ve zihinsel olarak yepyeni bir döneme giren birey, kendini bir nevi değişim kampına sokar.” 3

Oruç ile fonksiyonları düzenli hale gelen nörotrofik faktör, gelişim esnasında nöronların büyümesi ve hayatta kalması için, gereken protein ailesidir. 

Yetişkinlikte nöronların bakımı için gereklidir. Ayrıca sinir sisteminde hasarlı aksonların yenilenme işlemlerini başlatabilirler. Ramazanda, insan organizması olduğu kadar, ruhu da adeta bayram ederek, saadetin zirvelerine çıkar.

SAĞLICAKLA KALIN

Dipnotlar: 

1) Bediüzzaman Said NURSÎ, Mektubat, s. 684.

2) Muinûddin ÇİŞTİ, Sûfî Tıbbı, s. 117 İnsan Yayınları 2015.

3) milliyet.com.tr, 06.06.2016.