Haber: Seyhan Şentürk
Foto: Ömer Şenöz

Ayıüzümü ya da keçiyemişi de denilen ve Rize’de genellikle ‘likapa’ olara bilinen üzümsü yemişleri toplamak için köylüler seferber olmuş durumda. Daha çok yayla yollarında ve yayla otlaklarında ‘Hüha-i nabit/Allah vergisi/Ekilmeden biten’ yemiş olarak büyüyen likapa ‘ağaç’çıkları, son baharda köylülerin gelir kaynağı oldu.

Fundagiller familyasından olan ve 20-50 santimetre boyunda çok dallı, odunsu bir bitki olan likapa bitkisinin meyvesinden daha çok reçel ve şira yapan köylüler, kar yağmadan önce bu meyveleri toplamak için yayla turları düzenliyorlar.

Çayeli ilçesi, Senoz Vadisi köylerinden Pelat ve civarındaki yaylalara giden köylüler, yayla yollarından başka likapa olmak üzere diken meyvesi olan ‘joh’ da topladılar. Köylüler, “Geçen yıllara nisbetle daha çok likapa yetişiyor. Çünkü esiden yaylalarda hayvanlar çok olurdu ve bunlar likapa dallarını yiyerek beslenirdi. Bu sebeple likapa çalıarı büyüme imkanı bulamazdı. Şimdi ise yaylalarımız boşaldı. Çoğu yaylaya hiç hayvan çıkarılmıyor. Bu bakımdan eski otlaklar likapa ormanı haline geldi. Neticede de eskiye nisbetle çok daha fazla likapa toplayabiliyoruz. Bunlardan çok lezzetli ve şifa olan reçeller yapıyoruz. Ayrıca şirasını yapım meyve suyu gibi de içiyoruz” dediler.

TİCARETİNİ YAPANLAR DA VAR

Çayeli, Senoz Vadisi köylerinin yaylalarından topladıkları likapa, yaban mersini mevyesinden reçel yapıp satanlar da var.

Kaptanpaşa Köyünde “Nahiye Kafe”yi işleten Dursun Küçük, yaylalardan toplayarak yaptırdığı likapa reçellerini müşterilerine satıyor. Dursun Küçük, lipaka reçeli yanından organik diğer ürünleri de  sattığıni ifade ederek, “Senoz Vadisi bu bakımdan çok şanslı. Vadimiz baştan sona ‘organik bir vadi’dir” dedi.

LİKAPA ÇOK FAYDALI

Yaban Mersini ya da likapa, (vaccinum myrtillus) ılıman iklimlere adapte olmuş bir üzümsü meyve türüdür. Genel olarak kuzey Avrupa, Amerika’daki Rocky dağları ve ülkemizde, Doğu Karadeniz bölgesinin rakımca yüksek olan fundalık ve ormanlık bölgelerinde yabani formda değişik tipleri bulunmaktadır.

Rize’de Likapa,Trabzon’da Ligarba, Lifos veya Trabzon Üzümü, Rize Pazar ilçesinde Kaskanaka, Rize Ardeşen İlçesinde Çera (Çela), Artvin’de Morsivit veya Mahabak, Giresun’da Çalı Çiçeği, diğer bölgelerde ise Ayı Üzümü, Çay Üzümü veya Çoban Üzümü olarak isimlendirilen ve literatürümüze Yaban Mersini olarak giren bu üzümsü meyve puslu veya parlak mavi rengi ile MAVİ ALTIN (blue gold) olarak nitelendirilmektedir.  İngilizcesi Blueberry olarak bilinen yaban mersini Sağlık meyvesi olarak tanınmaktadır.