Lâle Devri çeşmelerinden sonra başka bir mimarî yapı olan Barok ve Rokoko Üslûptaki Çeşmeler de Osmanlı için oldukça önemlidir. XVIII. yüzyıl ortalarına doğru, Lâle Devri’nin natüralist çiçek ve meyve motiflerinin yerini, akant yaprağı, istiridye gibi deniz kabuğu ve dekoratif, kademeli kemerler kullanılmıştır. Avrupa’da XVII. yüzyılda görülen barok üslûbuyla XVIII. yüzyılda iç dekorasyonda ortaya çıkan rokoko üslûbu, Osmanlı mimarî ve süslemesinde sevilerek uygulanmıştır. 

Cephe süslemesi ve kitabesi açısından sade tasarımda olan çeşme örnekleri de vardır. Bu çeşme örneklerinden bir tanesi de Kadırga semtinde bulunan Esma Sultan Meydan Çeşmesi’dir. 

Yapılış bakımından oldukça sade olan Esma Sultan Çeşmesi, II. Ahmed’in kızı ve sadrazam Muhsinzâde Mehmed Paşa’nın hanımı olan Esma Sultan tarafından 1779 yılında yaptırılıyor. Bu çeşme aslında namazgâh olarak düşünülmüşse de daha çok çeşme olarak kullanılmıştır. Bu yüzden çeşmenin yan tarafında 20 basamaklı merdiven bulunmaktadır. Çeşmenin her tarafı mermer ile yapılmıştır. Yapıda ki süsleyici unsurlar, yapıldığı dönemin mimarisine uygun olarak Barok üslûbunda yapılmıştır. Çeşmeler kabartma mermer silmelerle çerçevelenmiş, silmelerin içinde dekoratif birer kemer ve bu kemerlerin üzerinde de birer kitabe taşı bulunmaktadır. Kitabelerdeki mısralar şair Tevfik Efendiye, yazı ise Mehmet Şevki Efendi’ye aittir. 

Kitabe de ise şunlar yazmaktadır: 

“Güzide-i binti Sultan Ahmed Esmânâm Sultanın”

“Gelen abdest alub çıksun musallâda duâ itsün”

“İdüb vird-i zebanı zevci Muhsinzade Pâşâyı”

“ Duâ-yı hayrden anı feramûş itmedi asla”

“ Bu zîbâ çeşmeden iç besmeleyle âfiyet badâ” 1

Kaynak:

1- Bu bilgiler, http://www.suvakfi.org.tr/cesme/esma-sultan-cesmesi-h-1193-m-1779/1245/ sitesinden alınmıştır.