Cizre’nin kökleri çok derinlere inen bazı özellikleri var. Bunlardan biri, Hz. Nûh Aleyhisselâmın gemisine-sefinesine iskele olan Cûdî Dağı bu coğrafyada yer alır.
Bu demektir ki, arzî ve semâvî tufanlara karşı Cizre ve Cûdî havalisi güvenli bir limandır. Hakikaten, hemen her tarafından ilim ve irfan fışkırıyor. Aynı zamanda, nur-u imân dalgalanıyor etrâf-ı erbaasında.
*
Risâle-i Nur’un muhtelif bahislerinde Cebel-i Cûdî tabiri geçiyor. Her defasında bu tâbire ayrı manalar, güzel ve ümit verici misyonlar eklemlenerek anlatıyor. Meselâ, Lemâat isimli eserde şu ifadelerle söz ediliyor “Cebel-i Cûdî”den:
“İşte çıkmalıyız buradan, himmet tayyaresiyle.
Ziyâ-i nesîm orada, nur-u cemâl orada.
İşte buradadır Uhud-u tevhid, o cebel-i azîzi.
İşte şuradadır Cûdî-i İslâmiyet, o cebel-i selâmet.”
Bu bahiste zikredilen “Cûdî-i İslâmiyet” ve “Cebel-i selâmet” tâbirleri, doğrusu bize pek mânidar geldi. Gidip o havalide kaldıkça, mübarek yerleri ziyaret ettikçe, ilim-irfan yuvalarıyla hemhâl oldukça, o kudsî tâbirlerin hikmetini çok daha iyi anlamaya başlıyoruz.
Bu tabirlerin bir başka hikmetli ifadesini de yazının sonuna bırakarak, Cizre’nin bereketli hayat suyu olan Dicle Nehrine bir nazar gezdirelim.
*
Evet, Anadolu’nun en büyük ikinci nehri olan Dicle, Cizre’nin tam içinden geçerek Bağdat ve Basra’ya doğru yol alıyor. O bereketli Dicle Nehri ki, bolluk ve bereketini Cennetten alıyor.
Bu hususla alâkalı olarak Sözler isimli eserin 20. Söz kısmında şu rivâyetler naklediliyor: Hadîste rivâyet ediliyor ki: “O üç nehrin (Dicle, Fırat, Nil) her birine Cennetten birer katre her vakit damlıyor ve ondan bereketlidirler.” Hem bir rivâyette denilmiş ki: “Şu üç nehrin menbaları Cennettendir.”
Aynı bahisten devamla, Dicle hakkında ayrıca şunlar ifade ediliyor: “Dicle’nin en mühim bir şubesi (Botan Çayı) Van vilâyetinden, Müküs (Bahçesaray) nâhiyesinden bir kayanın mağarasından çıkıyor.”
Dicle Nehrinin üzerinde yapılan Ilısu Barajı, belli başlı 7 ayrı suyun birleştiği noktada bulunuyor: Lice’den gelip Diyarbekir’den geçen Küçük Dicle, Maden Çayı, Batman Çayı, Yanarsu-Pisyar-Garzan Çayı, Başur Çayı, Kêzêr Çayı, Botan Çayı.
Cizre’den geçen büyük Dicle Nehri’nin küçük kolları da şunlardır: Anbar Çayı, Kuru Çay, Pamuk Çayı ve Hazro Çayı, Göksu ve Savur Çayı.
*
Üstad Bediüzzaman’ın Kastamonu Lâhikası isimli eserinde hem “Sefine-i Nûh”tan, hem “Cebel-i Cûdî”den çok çarpıcı ve bir o kadar da düşündürücü benzetmelerle söz ediliyor. Bu zamanda Risâle-i Nur, manen Hz. Nuh’un (as) gemisine benzetilirken, bu sâyede Anadolu’nun da âdeta Cûdî Dağı hükmünü alarak, en güvenli limanın burada vücuda geldiği kanaatine varılıyor.
Yazımızı, o harikulâde ifadeyi iktibas ederek noktalayalım. Aynen şöyle diyor, Hz. Bediüzzaman:
“Risale-i Nur, Sefine-i Nuh gibi Anadolu’yu Cebel-i Cûdî hükmüne getirip, küre-i arzın yangınından ve tokatından kurtulmasına bir sebeptir. Çünkü, zaaf-ı imandan gelen tuğyan, ekseri musibet-i âmmeyi celb ettiği gibi, imanı fevkalade kuvvetlendiren Risale-i Nur, o musibet-i âmmeyi dairesinin haricine bırakmaya rahmet-i İlahiye tarafından vesile oldu.
“Bu ehl-i dünya, bu Anadolu halkı Risale-i Nur’a girmeseler de ilişmesinler. Eğer ilişseler, yakında bekleyen yangınlar, tufanlar, zelzeleler ve taunların istilâsına uğrayacaklarını düşünsünler, akıllarını başlarına alsınlar.”
(Kastamonu Lâhikası: 98)