"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Millî Mücadele, Samsun’dan 6 ay önce başladı

M. Latif SALİHOĞLU
04 Aralık 2020, Cuma
GÜNÜN TARİHİ: 4 Aralık 1918

Millî Mücadele’nin başladığı gün ve tarih ile ilgili olarak birbirinden farklı bakış açıları var. Bize göre, resmî ve teşkilâtlı bir şekilde mücadelenin başlangıç tarihi 1918 yılı Aralık ayının ilk haftasıdır.

Bu yazının omurgasını da aynı tarih tezi üzerine bina etmeye çalıştık. 

Şöyle ki: Birinci Dünya Savaşı’nı hukuken sonlandıran Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının (30 Ekim 1918) hemen ardından hukukunu müdafaa için harekete geçen Millî Kuvvetlerimiz, Anadolu ve Trakya’nın hemen bütün merkezlerinde teşkilâtlanmaya başladılar.

Nitekim, dört-beş gün sonra, yani 4 Aralık 1918’de merkezi İstanbul’da bulunan Vilayât-ı Şarkiyye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti resmen kurulmuş oldu. Bu cemiyetin kurucuları, bu tarihten sekiz-dokuz ay sonra yapılan Erzurum Kongresi’nin de üyesi oldular.

Raif Hoca ile Süleyman Nazif’in teşvikleriyle kurulan İstanbul merkezli bu vatanperver cemiyetin Doğu Anadolu’da da peşpeşe şubeleri kuruldu. Hemen ardından “Hadisât” ile “Albayrak” isimli gazeteleri neşir hayatına başladı.

Daha sonraları “Şarkî Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” ismini alan ve bir adım sonrasında da “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” çatısı altında birleşen bu cemiyetin Doğu Anadolu’daki şubeleri şu merkezlerde kuruldu: Erzurum, Elaziz, Diyarbekir, Sivas, Bayburt, (Doğu) Bayezid, Hasankale, İspir, Narman, Bitlis, Erzincan, Şebinkarahisar, Van, Hınıs, Tercan, Tortum ve Yusufeli.

*

Pekçok kimse, 1960’tan sonra “Kurtuluş Savaşı” ismi takılan Millî Mücadele hareketinin, Mustafa Kemal ve 18 Osmanlı subayının 19 Mayıs 1919’da “Samsun’a ayak basması”yla başladığını zannediyor. Oysa, bu zan yanlıştır ve bu yöndeki bilgiler eksiktir, dahası hatalıdır. Bir kısmı da, kasdî bir çarpıtmadan ibarettir.

Zira, bir ismi de İstiklâl Harbi olan Anadolu ve Rumeli’deki “Harekât-ı Milliye”, Mondros Mütarekesi’nden, yani 30 Ekim 1918’den hemen sonra başladı.

Özetle şunları söylemek mümkün: Mondros Antlaşması’nın şartları, hemen ertesi gün yürürlüğe girdi. Çanakkale Boğazı Müstahkem Mevkide bulunan Alman Askerleri, ardından da Osmanlı askerleri silâhtan arındırıldı. Ant- laşma maddeleri diğer birliklere de iletilerek silâhlarını getirip teslim etmeleri istendi. Bu emre, Birinci Kafkas Kolordusu Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa uymadı ve gizliden gizliye tahkimata devam etti. İttihatçılar, son kongrelerini yaptıktan sonra kimi kaçtı, kimi gizlendi, kimi de yargılanmaya başladı. İstanbul şiddetle çalkalandı.

Bu esnada, yani Kasım ayının daha ilk günlerinde İtilâf (düşman) devletlerine ait müsellâh harp gemileri Ege Denizi’nden gelerek Çanakkale Boğazı’ndan giriş yaptı. Karşılarında direnecek, harp edecek bir düzenli ordu yoktu. Ordu, antlaşma gereği zaten dağıtılmıştı.

İşte, tam bu vasatta hiç umulmadık bir gelişme yaşandı. Tarihe “isimsiz kahramanlar” olarak geçen ve Millî Hareketin fiilî öncüsü durumunda olan bu mahaldeki “millî kuvvetler”, son derece kısıtlı imkânlarla harekete geçerek işgalci düşman kuvvetleriyle çatışmaya girdiler.

Esasen, bilfiil “Millî Mücadele Hareketi” de bu tarihte ve bu mevkide başlamış oldu.

Şüphesiz, yine aynı günlerde Anadolu’nun birçok yöresinde de benzer direnişler vuku buldu ve bu “millî müdafaa” zinciri halka halka büyümeye, kuvvetlenmeye başladı.

Dolayısıyla, Mayıs 1919’a gelinceye kadar, Çanakkale gibi Kars, Maraş, Antep, Urfa yöresi, Adana, İzmir, Aydın, Antalya’nın sâhil kesimleri gibi yerlerde de, istilâcı kuvvetlere karşı direniş hareketleri sergilenmiş ve bu uğurda pek çok şehit verilmişti.

*

Son olarak, Mayıs 1919’dan evvel teşkil edilmiş bulunan Millî Hareket’in öncü konumdaki diğer kuruluşları da kronolojik sıralamaya göre verelim:

1) 5 Kasım 1918: Kars İslâm Şûrâsı.

2) 1 Aralık 1918: İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti.

3) 2 Aralık 1918: Trakya-Paşaeli Heyet-i Osmaniyesi.

4) Kasım 1918: Manisa İstihlâs-ı Vatan Cemiyeti.

5) Mayıs 1919: Balıkesir Redd-i İlhak Cemiyeti.

6) Mayıs 1919: Nazilli Heyet-i Milliye ve Müdafaa-i Vatan Cemiyetleri.

7) 12 Şubat 1919: Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti.

8) 21 Aralık 1918: Kilikyalılar Cemiyeti. (Bu cemiyet, İstanbul’daki Adana, Maraş, Antep ve Tarsuslu vatandaşlar tarafından kuruldu.)

Okunma Sayısı: 2711
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
  • Hüseyin İlhan

    4.12.2020 01:03:15

    Güneş balçıkla sıvanmaz demiş atalarımız.Muhterem yazarımızda tarihe ışık tutarak milleti aldatmaya kalkanalra karşı güneş gibi parlak hakikatleri neşrederek tarihe not düşerek gerçek vatanperleri,kahramanları yeni nesillere gösteriyor. ALLAH RAZI OLSUN,HAYIRLI,FEYİZLİ CUMALAR DİLİYORUM.

(*)

Namaz Vakitleri

  • İmsak

  • Güneş

  • Öğle

  • İkindi

  • Akşam

  • Yatsı